اثربخشی بازی درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری بر سازگاری اجتماعی و سازگاری تحصیلی دانش‌آموزان با اختلال خواندن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه خوارزمی

2 دانشگاه خوارزمی

3 استاد گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشگاه خوارزمی

10.22098/jld.2018.629

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی بازی درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری بر سازگاری اجتماعی و سازگاری تحصیلی دانش آموزان با اختلال خواندن انجام شد. این پژوهش از نوع کاربردی با روش تجربی، با پیش آزمون- پس آزمون است.جامعه‌ آماری پژوهش را دانش‌آموزان نارساخوان مقطع اول، دوم و سوم ابتدایی مراجعه‌کننده به دو مرکز اختلال یادگیری آموزش‌وپرورش منطقه شش شهر تهران در سال 1396-1395 تشکیل می‌دادند. از این جامعه‌ با توجه به هدف پژوهش، نمونه‌ای به حجم 30  نفر شامل دو گروه 15 نفره (گروه آزمایش و گروه کنترل) به کمک آزمون خواندن و نارساخوانی کُرمی نوری و به روش نمونه‌گیری تصادفی  ساده انتخاب شدند. به گروه آزمایش جلسات بازی درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری در ده جلسه (هر جلسه 90 دقیقه، سه روز در هفته) و یک روز در میان آموزش داده شد. گروه کنترل در این مدت مداخله ای دریافت نکردند. هر دو گروه قبل و بعد از اجرای آزمایش به پرسشنامه سازگاری اجتماعی کالیفرنیا و پرسشنامه سازگاری تحصیلی کلارک و همکاران  پاسخ دادند. داده­ها با استفاده از روش­های آماری نظیر میانگین، انحراف استاندارد، آزمون­های بررسی مفروضه­ها و تحلیل کواریانس تجزیه و تحلیل شد. تحلیل حاکی از آن است که آموزش بازی درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری بر سازگاری اجتماعی و سازگاری تحصیلی دانش آموزان با اختلال خواندن در سطح معناداری تأثیر دارد. بنابراین این شیوه درمانی می تواند نقش قابل توجهی در افزایش مهارتهای اجتماعی و سازگاری تحصیلی دانش آموزان دارای اختلال خواندن داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of cognitive-behavioral play therapy on social adjustment and educational adaptability of students with reading disorder

نویسندگان [English]

  • M Lavasani 1
  • H keramati 2
  • P Kadivar 3
1 Ph.D student of Educational Psychology, Kharazmi University
2 Corresponding Author: Assistant Professor of Educational Psychology, Kharazmi University
3 Professor of Educational Psychology, Kharazmi University
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the effectiveness of cognitive-behavioral play therapy on social adjustment and educational adaptability of students with reading disorder. This is an applied research with an experimental method, with control group and experimental group. The design of this research is a pretest-posttest experimental design with random assignment. The statistical population of the study consisted of dyslexic students of the first, second, and third grade elementary dyspareunia who referred to two centers of learning disability in the sixth district of Tehran in 2016-2017. From this population, according to the purpose of the study, a sample size of 30 people, including two groups of 15 (experimental and control group), were randomly selected by means of dyslexia test (n=30). To the experimental group, cognitive-behavioral therapy game sessions were taught in ten sessions (90 minutes each session, 3 days a week) and one day. The control group did not receive an intervention during this period. Both groups responded to the California Social Adaptation Inventory and the Academic Adjustment Questionnaire, before and after the implementation of the test. Data were analyzed using statistical methods such as mean, standard deviation, assumptions testing and analysis of covariance. The results showed that learning play therapy based on cognitive-behavioral approach has a significant effect on social adjustment and educational adaptability of students with reading disorder at a significant level of P <0.01.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive-Behavioral Play therapy
  • social adjustment
  • Academic Adjustment
  • Reading Disorder

مراجع

احدی، حسن و کاکاوند، علیرضا. (1391). اختلال‌های یادگیری (از نظریه تا عمل). تهران: انتشارات ارسباران.
آذرنیوشان، بهزاد؛ به پژوه، احمد؛ غباری بناب، باقر (1391). اثر بازی درمانی با رویکرد شناختی- رفتاری بر مشکلات رفتاری دانش آموزان کم توان ذهنی در دوره ابتدایی. فصلنامه ایرانی کودکان استثنایی، 12(2)، 16-5.
پوررضوی، سیده صغری و حافظیان، مریم (1396). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی برسازگاری اجتماعی، هیجانی و تحصیلی دانش‌آموزان. مجله ی روان شناسی مدرسه، 6(1)، 47-26.
جنتیان، سیما؛ نوری، ابوالقاسم؛ شفتی، سید عباس؛ مولوی، حسین و سماواتیان، حسین ( 1387 ). اثر بخشی بازی درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی رفتاری بر شدت علایم اختلال کاستی توجه و بیش فعالی در دانش آموزان پسر نه تا یازده سال. تهران: تحقیقات علوم رفتاری 2(6)، 119-109.
خرمایی، فرهاد؛ عباسی، مسلم و رجبی، سعید (1390). مقایسه‌ی کمال‌گرایی و تعلل ورزی در مادران دانش‌آموزان با و بدون ناتوانی یادگیری. مجله‌ی ناتوانی‌های یادگیری،1(1)، 77-60.
دهقان نژاد، سمانه؛ حاج حسینی، منصوره و اژه‌ای، جواد (1396). اثربخشی آموزش مهارت‌های مثبت اندیشی بر سازگاری اجتماعی و سرمایه روان‌شناختی دختران نوجوان ناسازگار. مجله ی روان شناسی مدرسه، 4(1)، 65-48.
رضایی شریف، علی؛ حاجلو، نادر؛ حقگوی، توحید و مرادی، مسعود. (1395)، اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری در بهبود عملکرد، ریاضیات و خواندن دانش‌آموزان دارای حساب نارسایی و نارساخوانی. مجله‌ی ناتوانی‌های یادگیری، 3 (5)، 70-54.
 زارع، مهدی و احمدی، سونیا (1394). اثربخشی بازی درمانی به شیوه رفتاری شناختی در کاهش مشکلات رفتاری کودکان. مجله روانشناسی کاربردی 1,3، 28-18.
صبحی، قراملکی ناصر؛ حاجلو، نادر و محمدی، سکینه (1395).  بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر سازگاری اجتماعی کودکان پیش دبستانی. مجله ی روان شناسی مدرسه، 5(3)، 131-118.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس و حجازی، الهه (1387). روش های تحقیق در علوم رفتاری تهران: نشر آگه.
غباری‌بناب، باقر؛ افروز، غلامعلی؛ حسن‌زاد، سعید؛ بخشی، جعفر و پیرزادی، حجت (1391). تأثیر آموزش راهبردهای فراشناختی فعال تفکرمدارانه و خود نظارتی بر درک مطلب دانش‌آموزان با مشکلات خواندن. مجله‌ی ناتوانی‌های یادگیری، 1 (2)، 97-77.
محمدی فر، محمد علی؛ کاظمی،‌ سکینه؛ زارعی مته کلایی، الهه (1395).  نقش عملکرد خانواده و خودکارآمدی در سازگاری اجتماعی دانش‌آموزان. مجله ی روان شناسی مدرسه، 5(4)، 117-131.
محمودی قرائی، جواد؛ بینا، مهدی؛ یاسمی، محمدتقی؛ امامی، آناهیتا و نادری، فاطمه ( 1385 ). اثر بازی درمانی گروهی بر نشانه های مرتبط با سوگ و آسیب ناشی از واقعه زلزله در کودکان 3 تا 6 سال بم. تهران: مجله ی بیماریهای کودکان ایران، 1. 142-137.
Auerbach, J. G., Gross- Tsur, V., Manor, O., & Shalev, R. S.(2008). Emotional and behavioral characteristics over a six year period in youths With persistent and non- persistent dyscalculia. Journal of Learning Disabilities, 41, 263- 273
Ahadi, H. &  Kakavand, A. (2004). Learning disorders (from theory to practice). Tehran: Arasbaran Publications. (Persian).
Azaraniushan, B., Behpajoh, A., Ghorbari Bonab, B (2009). The effect of therapeutic play therapy with cognitive-behavioral approach on behavioral problems of mentally retarded students in elementary school. Iranian Quarterly for Exceptional Children, 12 (2), 5-16. (Persian).
Dehghannezhad, S., Haj Hosseini, M. & Azhieh, J (2017). The Effectiveness of Positive Thinking Skills Training on Social Adjustment and Psychological Capital of Adolescent Girls. Journal of school psychology, 4 (1), 65-48. (Persian).
Erermiş S. (2009). Temperamental characteristics of mothers of preschool children with separation anxiety disorder. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry; (20): 14-21.
Evans,  S.W., Mullett, E., Weist, M. D., & Franz, K (2005). Feasibility of the mind matters' school mental health promotion program in American schools. Journal of Youth and Adolescence, 58, 116-132.
Jantiyan, S., Nouri, A., Shafti, S., Molavi, H. & Samavatian, H. (2008). The Effectiveness of Cognitive-Behavioral Therapeutic Behavioral Therapy on the Severity of Disorders of Attention Deficit Hyperactivity Disorder in male students aged between nine and eleven. Tehran: Behavioral Sciences Research 2 (6), 109-119. (Persian).
Ghobari Bonab, B., Afrooz, G. H., Hassanzadeh, S., Bakhshi, J, & Pirzadi, H (2007). The Effect of Teaching and Self-Supervised Active Meta-cognitive Strategies on Students' Reading Problems Understanding. Journal of Learning Disabilities, 1 (2), 97-77. (Persian).
Gallagher, M. H., Rabian. A. B & McCloskey, S. M. (2004). A brief group cognitive-behavioral intervention for social phobia in childhood. Journal of Anxiety Disorders,18, 459-479.
Gerald, G. (2003). Short term play therapy. New york: Allynbucon.
Gil, E. (2009). Healing power of play: working with abused children. New York, NY: The Guilford press.
Khormaei, F., Abbasi, M. & Rajabi, S (2009). Comparison of perfectionism and procrastination in mothers of students with and without learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 1 (1), 77-60. (Persian).
Kartz, L. Eilot, K. & Nevo, N. (2013). I will do it later: Type of motivation, seif-efficatiy and homewok procrastination. Motivation and Emotion, 38, 111-119.
Knell, S.M. (2006). Cognitive-behavioral play therapy. In S.W. russ & T. Ollendick. Eds.Hand book of psychotherapies with children and families (pp. 385-404). New York:kluwer Academic/plenum publishers.
Mohammadifar, M. A., Kazemi, S., Zarei-Mateh Kalei, E (2015). The role of family function and self-efficacy in social adjustment of students. Journal of school psychology, 5 (4), 131-117. (Persian).
Mahmoudi Qaraee, J., Bina, M., Yasemi, M., Imami, A. & Naderi, F (2006). Group play therapy effect on signs related to sadness and injury from earthquake events in children aged 3-6 years old. Tehran: Iranian Children's Diseases Journal, 1. 137-142. (Persian).
Pour Razavi, S. & Hafezian, M (2017). The Effectiveness of Positive Thinking Skills Training on Students' Social, Emotional, and Educational Adherence. Journal of school psychology,, 6 (1), 47-26. (Persian).
Panksepp J, Burgdorf J, Cortney T, Gordon V. (2003). Modeling ADHD- type arousal with unilateral frontal cortex damage in rats and beneficial effects of play therapy. Journal of brain and cognition, 52:97-105.
Rezaei Sharif, A., Hajloo, N., Haggui, T. & Moradi, M. (2015).The effectiveness of cesarean-behavioral behavior therapy in improving performance, mathematics and reading of students with disability and dyslexia. Journal of Learning Disabilities, 3(5), 70-54. (Persian).
Sobhi-Qaramlaki N., Hajloo, N. & Mohammadi, S (2015). Effectiveness of life skills training on social adjustment of preschool children. Journal of school psychology, 5 (3), 131-118. (Persian).
Sen, H. S. (2009). The relationsip between the use of metacognitive strategies and reading comprehension. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1, 2301–2305.
Silver, C.H. Ruff, R.M. Iverson, G.L. Barth, J.T. Broshek, D.K. Bush S.S. Koffler, Suveg CJ. (2009). Cognitive-behavioral therapy for anxiety-disordered youth: secondary outcomes from a randomized clinical trial evaluating child and family modalities-J Anxiety Disord.. 23, 3, 1472-89.
Wiener, J. (2011). Do peer relationship foster behavioral adjustment in children with learning disabilities? Learning Disabilities Quarterly, 27, 21 – 30.
Zare, M & Ahmadi, S (2009). The Effectiveness of Cognitive-Behavioral Therapy in Reducing Behavioral Disorders in Children. Journal of Applied Psychology 1.3, 18-28. (Persian).
ناتوانی های یادگیری
دوره 7، شماره 3 - شماره پیاپی 26
اردیبهشت 1397
صفحه 91-109

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار