اثربخشی آموزش گروهی راهبردهای مقابله‌ای مبتنی بر آموزه‌های اسلامی بر شادکامی و رضایت از زندگی والدین کودکان مبتلا به ناتوانی-های یادگیری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه ادیان، عرفان و فلسفه، دانشگاه محقق اردبیلی

10.22098/jld.2020.924

چکیده

این مطالعه با هدف بررسی تأثیر آموزش راهبردهای مقابله‌ای اسلامی بر میزان شادکامی و رضایت از زندگی والدین کودکان مبتلا به ناتوانی­های یادگیری در شهرستان اردبیل انجام گرفت. مطالعه حاضر یک مطالعه تجربی است. حجم نمونه 40 نفر بود که از بین والدین کودکان مبتلا به ناتوانی های یادگیری شهرستان اردبیل در نظر گرفته شده و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفتند. جهت گردآوری اطلاعات به صورت پیش­آزمون و پس­آزمون، از پرسشنامه­های شادکامی آکسفورد و مقیاس رضایت از زندگی (SWLS) استفاده شد. آموزش راهبردهای مقابله اسلامی به صورت گروهی، برای گروه آزمایش اجرا شد. بعد از جمع­آوری داده­ها، نتایج توسط نرم­افزار آماری SPSS و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان داد که آموزش راهبردهای مقابله‌ای با تأکید برآموزه‌های اسلامی در شادکامی ورضایت از زندگی والدین کودکان مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری مؤثر بوده است. براساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که آموزش راهبردهای مقابله‌ای با تأکید بر آموزه‌های اسلامی می‌تواند به عنوان یک روش کارآمد جهت بهبود عملکرد خانوادگی، افزایش رضایت از زندگی و شادکامی والدین دارای کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری مورد استفاده گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effectiveness of group training coping strategies based on islamic teachings on happiness and life satisfaction of parents of children with learning disabilities

نویسنده [English]

  • A Ghaffari
Associate Professor of Department of religions, mysticism and philosophy, University of Mohaghegh Ardabili
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the effect of Islamic coping strategies training on happiness and life satisfaction of parents of children with learning disabilities in Ardabil city. The present study is an experimental study. The sample size included 40 persons who were considered as parents of children with learning disabilities in Ardabil city and were randomly divided into one experimental and a control groups. Oxford Happiness Questionnaire and Life Satisfaction Scale (SWLS) were used to collect data as pre-test and post-test. Group training in Islamic coping strategies was performed for the experimental group. The data were analyzed by SPSS software using descriptive and inferential statistics. The results of the data analysis showed that training coping strategies with emphasis on Islamic teachings was effective on happiness and life satisfaction of parents of children with learning disabilities. Based on the findings of the present study, it can be concluded that teaching coping strategies with emphasis on Islamic teachings can be used as an effective way to improve family functioning, and increase life satisfaction and happiness of parents of children with learning disabilities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • islamic coping style
  • happiness
  • life satisfaction
  • parents
  • learning disabilities
آقاجانی، محمدجواد؛ حسین خانزاده، عباسعلی؛ اکبری، بهمن و میر ارض گر، مژینه السادات (1396). اثربخشی آموزش مثبت‌نگری اسلامی بر احساس خشم و رضایت از زندگی مادران کودکان با نیازهای ویژه. مجله مطالعات ناتوانی، 7، 32-۳۲.
اکبریان، فرامرز. (1394). رابطه ی سبک های فرزندپروی با شادکامی هیجانی و سلامت روانی دانشآموزان دوره ی دوم متوسطه. مجله­ی روان شناسی مدرسه، 4(4)، 7-20.
اکبریان، فرامرز. (1395). رابطه‌ی نگرش مذهبی با شادکامی و خودکارآمدی دانش‌آموزان دوره‌ی متوسطه. مجله­ی روان شناسی مدرسه، 5(2)، 7-19.
امیری مجد، مجتبی؛ حسینی، سیده فاطمه و جعفری، اصغر (1393). مقایسة  کیفیت زندگی و صمیمیت زناشویی والدین کودکان دارای سندرم داون، والدین کودکان دارای ناتوانی یادگیری و والدین کودکان عادی. مجله­ی ناتوانی‌های یادگیری، 4(1)، 55-38.
بیانی، علی اصغر؛ کوچکی، عاشورمحمد و گودرزی، حسنیه (1386). اعتبار و روایی مقیاس رضایت از زندگی(SWLS). فصلنامه روانشناسی ایرانی، 11(3)، 265-259
ریاحی، فروغ؛ خواجه الدین، نیلوفر و ایزدی مزیدی، سکینه (1392). بررسی تأثیر آموزش مدیریت خلق منفی بر سلامت روان و افسردگی مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال اوتیسم. دو ماهنامه علمی پژوهشی جنتاشاپیر، 4(2)،100-91.
زارع، حسن و شهابی زاده، فاطمه (1394). نگرش و التزام عملی به نماز در تدوین مدل تعهد زناشویی زنان معلم شهر بیرجند با واسطه گری تاب آوری. زن و مطالعات خانواده، 27، 53-72.
حسنی، محمد؛ اصغری، مهسا؛ کاظم زاده بیطالی، مهدی و عبدلی سلطان احمدی، جواد. (1395). نقش حمایت اجتماعی مدارس بر رضایت از زندگی دانش‌آموزان: آزمون نقش میانجی رضایت از مدرسه، شایستگی تحصیلی و خودکارآمدی عمومی‌. مجله‌ی روان شناسی مدرسه، 5(4)، 31-51.
حسین ثابت، فریده (1387)، اثربخشی آموزش صبر بر اضطراب، افسردگی و شادکامی. دو فصلنامه مطالعات اسلام و روان شناسی، 1 (2)، 34-45.
خرمایی، فرهاد؛ عباسی، مسلم و رجبی، سعید (1390). مقایسه کمال گرایی و تعلل ورزی در مادران دانش آموزان با و بدون ناتوانی یادگیری. مجله ی ناتوانی های یادگیری، 1(1)،77-60
سلیمانی، سهیل (1398). اثربخشی آموزش مهارتهای مقابله­ای بر رضایت از زندگی و خود پنداره خانواده های معتادین تحت درمان مراکز ترک اعتیاد شهر تهران، اولین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در روانشناسی، مشاوره و علوم رفتاری، تهران،
شجاعی، احمد و اسکندرپور، بهروز (1395). اثربخشی معنادرمانی گروهی فرانکل بر بهزیستی روان‌شناختی و شادکامی دانش‌آموزان بی‌سرپرست و بدسرپرست. مجله­ی روان شناسی مدرسه، 5(2)، 71-91.
فلاح، محمدحسین؛ منگلی، عباس و زارع، فاطمه (1391). بررسی تأثیر آموزش سبک مقابله ای اسلامی بر افزایش شادکامی والدین کودکان استثنایی. طلوع بهداشت، 11(2)، 75-82.
کاوه، منیژه و کرامتی، هادی (1396). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر استرس والدینی، رضایت زناشویی و تاب‌آوری والدین کودکان مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری. مجله­ی ناتوانی های یادگیری، 6(3), 69-91.
کیامرثی، آذر و مؤمنی، سویل(1392). بررسی ارتباط سرمایه ی اجتماعی و شادکامی با پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دختر دبیرستانی. مجله‌ی روان شناسی مدرسه، 2(1)، 119-130.
 کریمی، صدیقه؛ نجفی، محمود و محمدی فر، محمد علی. (1395). مقایسه اختلالات رفتاری، عزت نفس و رضایت از زندگی در دانش آموزان بی سرپرست و عادی. مجله­ی روان شناسی مدرسه، 5(3)، 167-182.
عسکری، سعید؛ کهریزی، سمیه و کهریزی، مریم. (1391). نقش خودکارآمدی و رضایت از زندگی در پیش بینی عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر سال سوم دوره ی متوسطه شهر کرمانشاه. مجله­ی روان شناسی مدرسه، 2(2)، 107-123.
 عابدی، محمدرضا؛ میرشاه‌جعفری، سید ابراهیم و لیاقتدار، محمدجواد (1385). هنجاریابی پرسشنامه شادکامی آکسفورد در دانشجویان دانشگاه‌های اصفهان. مجله روان پزشکی و روان شناسی بالینی ایران، 45، 95-100.
مرادی، آسیه و شریفی، کسری. (1397). رابطه ادراک از اهداف پیشرفت مورد تأکید والدین و معلم با باورهای خودکارآمدی و راهبردهای مقابله دانش آموزان در درس ریاضی: نقش اهداف پیشرفت ریاضی. مجله­ی روان شناسی مدرسه، 7(1)، 183-218.
مقنی باشی، الهه و اصغری­پور، نگار (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های مقابله‌ای بر افسردگی و بهزیستی روان‌شناختی نوجوانان دختر. فصلنامه افق دانش، ۲۱ (۴)، ۱۱۷-۱۲۲
میرهاشمی، مالک؛ مصلحی جویباری، میترا و شریفی، نسترن. (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های مقابله­ای با رویکرد شناختی رفتاری مثبت گرا بر شادکامی دانش آموزان متوسطه دارای مشکلات سازگاری. فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهشنامه تربیتی، 10(42), 54-71.
میکائیلی، نیلوفر؛ گنجی، مسعود و طالبی جویباری، مسعود (1391). مقایسه تاب­آوری رضایت زناشویی و سلامت عمومی در والدین با کودکان دارای ناتوانی یادگیری و عادی، مجله­ی ناتوانی­های یادگیری، 1 (1)، 34-50.
نریمانی، محمد؛ پرزور، پرویز و بشرپور، سجاد (1394). مقایسه تنظیم خلق منفی و بیانگری هیجانی در دانش­آموزان با و بدون اختلال یادگیری خاص. فصلنامه پژوهش در نظام­های آموزشی، 9(31)، 31-69.
نریمانی، محمد و غفاری، مظفر (1394). نقش هوش اخلاقی و اجتماعی در پیش­بینی تاب‌آوری و کیفیت زندگی والدین کودکان دارای ناتوانی یادگیری. مجله­ی ناتوانی­های یادگیری، 5(2)، 128-106.
نریمانی، محمد؛ پرزور، پرویز و بشرپور، سجاد (1394). مقایسه حساسیت بین فردی و تعادل عاطفی در دانش آموزان با و بدون اختلال یادگیری خاص. مجله­ی  ناتوانی های یادگیری، 5(1)، 141-125.
ولی‌زاده، شیرین؛ داودی‌فر، آزیتا؛ بردی اوزونی دوجی، رحمان و اعلایی، زهرا. (1389). اثربخشی آموزش مهارتهای مقابله بر سطح استرس و ناامیدی مادران کودکان کم‌توان‌ذهنی. فصلنامه کودکان استثنایی، ۱۰ (۳): ۲۳۷-۲۴۴
Akbarian, F. (2016). On the relationship between religious attitude and happiness and self-efficacy of high school students. Journal of School Psychology, 5(2), 7-19. (Persian).
Akbarian, F. (2016). The relationship between styles of child fostering with emotional happiness and mental health of first and second grade high school students. Journal of School Psychology, 4(4), 7-20. (Persian).
Aghajani, M. J., Hossein Khanzadeh, A., Akbari, B. & Mir Arzgar, M. (2011). The effectiveness of Islamic positive education on the feeling of anger and satisfaction in the lives of mothers of children with special needs. Journal of Disability Studies, 7, 32-32. (Persian).
Askari, S., kahrizi, S., Kahrizi, M. (2013). The role of self-efficacy and life satisfaction in predicting academic performance in third grade students in Kermanshah. Journal of School Psychology, 2(2), 107-123. (Persian).
Amiri Majd, M., Hosseini, S. f. & Jafari, A (2015). Comparison of quality of life and marital intimacy of parents of children with Down syndrome, parents of children with learning disabilities and parents of normal children. Journal of Learning Disabilities, 4 (1), 55-38. (Persian).
Ays, H. (1993). Child – family characteristics and coping patterns of Indonesian families with a mentally retarded child [Dissertation]. Catholic University of American, D. N. SC.
Argyle, M. & Martin, L. (1995). The happiness extravers personality and individual difference. 77(20), 1011-1017.
Bayani, A.A., Kouchaki, A. & Goodarzi, H. (2007). Validity and validity of life satisfaction scale. (SWLS) Iranian Journal of Psychology, 11 (3), 265-259. (Persian).
Bohenlein, M. (2000). Mysticm as a predictor of subjective Well-being. International journal for the psychology of religion, 10(4): 259-269.
Connor, K. M. (2010). Relationship between mental disorders and resiliency in parents with disabilities. The American Journal of Family Therapy, 56: 231-246
Diener, E., Clark, A.E., Georgellis, Y. & Lucas, R. E. (2003). Lages and leads In life satisfaction: A Test of the Baseline Hypothesis. Paper CNRS & DC-LTA, Paris, france.
Eisenhower, A. S, Baker, B, L. & Blacher, J. (2005). preschool children with intellectual disability, syndrome specificity,behavior problems, and maternal well-being. Journal of intellectual disability, 49, 657-671.
Fontana, A. M., Hyra, D., Godfrey, L. & Cermak, L (1999).Impact of a peer-led stress inoculation on state anxiety and heart in college students. Journal of applied biobehavioral Research, 4, 45 -63.
Freilich, R. & Shechtman, Z. (2010). The contribution of art therapy to the social, emotional, and academic Adjustment of children with learning disabilities. The Arts in Psychotherapy, 7(3), 97–105.
Gorsuch, R. L. & Smith, G. S. (1983). Attribution of responsibility to god: An introduction of religious beliefs and out comes. Journal for the scientific study of religion, 22(4), 340-352.
Gain, M. & Purohit, P. (2006): Spiritual intelligence: Acontemporary concern with rigard to living status of the senior citizens. Journal of the Indian Academy of Applied psychology, 32 (3), 227- 233.
Hassani, M., Asghari, M., Kazemzadehbeytali, M. & Abdoli Soltanahmadi, J. (2017). The role of social support in life satisfaction of students: Examining the mediating role of school satisfaction, academic competency and self-efficacy. Journal of School Psychology, 5(4), 31-51. (Persian).
Karimi, S., Najafi, M. & Mohammadyfar, M. (2016). A Comparison of behavioral disorders, self-esteem and life satisfaction in derelict and normal students. Journal of School Psychology, 5(3), 167-182. (Persian).
Kiamarsi, A. & Momeni, S. (2013) A survey of the relationship between social capital and happiness and academic achievement in female students. Journal of school psychology, 2(1): 119-130. (Persian).
Karande, S., Mahajan, V, & Kulkarni, M. (2009). Recollections of learning disabled adolescents of their schooling experiences: a qualitative study. Indian J Med Sci, 63(6), 382-391.
 Lu, L. (2006). The transition to parenthood: Stress, resources, and gender differences in a Chinese society. Journal of community psychology, 34(4), 471-488.
Murphy, N. A., Christian, B., Caplin, D. A. & Young, P.C. (2007). The health of caregivers for children with disabilities: caregiver perspectives. Child Care Health Dev, 33(2),180-7.
Maltby J. (1999). Lewis CA. Day L. Religion orientation and psychologieal well-being. British Journal of health psychology; 4, 363-378.
Moradi, A.&  Sharifi, K. (2018). The relationship between perception from the achievement goals emphasized by parents and teachers with self-efficacy beliefs and coping strategies of students in mathematics: The role of math achievement goals. Journal of School Psychology, 7(1), 183-218. (Persian).
Narimani, M., Parzoor, P. & Basharpour, S. (2014). Comparison of negative mood regulation and emotional expression in students with and without specific learning disabilities. Journal of Research in Educational Systems, 9 (31), 31-69. (Persian).
Narimani, M. & Ghaffari, M. (2015). The role of moral and social intelligence in predicting the resilience and quality of life of parents of children with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 5 (2), 128-106. (Persian).
Narimani, M., Parzoor, P. & Basharpour, S. (2014). Comparison of interpersonal sensitivity and emotional balance in students with and without specific learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 5 (1), 141-125. (Persian).
Piko, B. F. & C.Hamvai. (2010). Parent, school and peer related correlates of adolescents Life Satisfaction.children and youth services review, 32,1479_1482.
Penley, J. A. & Tomava, J. (2002).Associations among the big five, emotional responses, and coping with acute stress. Personality, and individual differences, 32, 1215-1228.
Pargament, K. I., Ensing, D. S., Falgout, K., Olsen, H., Reilly, B., Van Haitsma, K. & Warren, R. (1990). God help me: (I): Religious coping efforts as predictors of theoutcomes to significant negative life events. American Journal of Community Psychology, 18, 793-824.
Pavot, W., Diener, E. D., Colvin, C. R. & Sandvic, E. (1991).Further validation of the satisfaction with life scale:Evidence for the cross-method convergence of well being measures. Journal of personality assessment, 57,149-161.
Shojaee, A. & Eskandarpour, B. (2016). A study of the effectiveness of Frankel’s logotherapy training on psychological well-being and happiness of students. Journal of School Psychology, 5(2), 71-91. (Persian).
Stoneman, Z. & Gavidia- Payne (2006). Marital adjustment in families of young children with disabilities.American Journal on mental retardation. 11(1), 1-14.
Tamra, J. & Nicola, S. (2002). Emotional intelligence and self-esteem, mediate between perceived early parental love and adult happiness. Journal of Applied psychology: Emotional intelligent, 2(2): 38-48.
Tonale, M. (2002). Differential preferences for happiness: Extraversion and trait-consistent Emotion Regulation. Journal of Personality, 77, 448-470.
Wong, S. (2009). Effect of mindfulness-based stress reduction programme on pain and quality of life in chronic pain patients: a randomised controlled clinical trial: Hong Kong Med J; 15, 13-14.
Valizadeh, S., Davoodifar, A., Bardi Ozoni Doji, R. & Alaei, Z. (2002). The effectiveness of coping skills training on the level of stress and frustration of mothers of children with disabilities. Journal of Exceptional Children, 10 (3), 237-244. (Persian).
Zare, H. & Shahabizadeh, F. (2015). Practical attitude and commitment to prayer in formulating the model of marital commitment of women teachers in Birjand city through mediation. Women and Family Studies, 27, 53-72. (Persian).