اثربخشی بازی‌درمانی شناختی- رفتاری بر تاب آوری و بهزیستی تحصیلی دانش آموزان مبتلا به اختلال ریاضی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور

2 کارشناس ارشد روان‌شناسی عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد محلات

10.22098/jld.2020.954

چکیده

پژوهش حاضر باهدف بررسی اثربخشی بازی‌درمانی شناختی- رفتاری بر تاب‌آوری تحصیلی و بهزیستی تحصیلی دانش‌آموزان مبتلا به اختلال ریاضی انجام گرفت. از طرح شبه آزمایشی پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه گواه استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دانش‌آموزان پسر دارای اختلال ریاضی در مقطع چهارم و پنجم ابتدایی شهر الیگودرز در سال تحصیلی 97-1398 بود که بر اساس نمونه‌گیری در دسترس 30 نفر از دانش‌آموزان دارای اختلال ریاضی انتخاب‌شده و به‌صورت تصادفی در گروه آزمایش (15) و گروه گواه (15) قرار گرفتند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه‌های تاب‌آوری تحصیلی، بهزیستی تحصیلی و برنامه مداخله‌ای شامل 10 جلسه 30 دقیقه‌ای بازی‌درمانی شناختی - رفتاری بود. از تحلیل کوواریانس به‌منظور بررسی فرضیات استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد بازی‌درمانی شناختی- رفتاری موجب افزایش تاب‌آوری و بهزیستی تحصیلی در دانش‌آموزان مبتلا به اختلال ریاضی می‌شود (05/0P<). بر اساس یافته‌های این پژوهش می‌توان گفت که به‌کارگیری بازی‌درمانی شناختی- رفتاری در کلاس درس موجب افزایش جذابیت و لذت‌بخشی فرآیند یادگیری و افزایش بهزیستی و تاب‌آوری تحصیلی در دانش‌آموزان مبتلا به اختلال ریاضی می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of cognitive-behavior play therapy on academic resilience and academic well-being of students with dyscalculia

نویسندگان [English]

  • H Shafiei 1
  • A. Barhemat 2
1 Assistance professor of Psychology, Payame Noor University
2 M.A. in General Psychology, Islamic Azad University Mahallat Branch
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the effectiveness of cognitive-behavioral play therapy on academic resiliency and academic well-being in students with mathematical disorders. The pretest-posttest quasi-experimental design with control group was used. The statistical population of the study consisted of all male students with math disorder in the fourth and fifth grade of Aligoodarz city in the academic year of 2018-2019. Based on available sampling, 30 students with math disorder were selected and were randomly divided into an experimental group (n=15) and a control group (n=15). Research tools included academic resiliency questionnaires, academic well-being questionnaires and an intervention program consisting of ten 30-minute sessions of cognitive-behavioral play therapy. Covariance analysis was used to test the hypotheses. The findings showed that cognitive-behavioral play therapy increased resiliency and academic well-being in students with math disorder (P <0.05). Based on the findings of this study, it can be said that the use of cognitive-behavioral play therapy in the classroom increases the attractiveness and enjoyment of the learning process and increases the well-being and academic resilience of students with mathematical disorders.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive-behavior play therapy
  • mental impairment
  • academic resilience
  • academic well-being

مراجع

احمدوند، محمدعلی. (1395). روان‌شناسی بازی. تهران، انتشارات پیام نور.
اشراقی، حمید. (۱۳۹۶). بررسی عوامل مؤثر بر تاب‌آوری تحصیلی در دانش‌آموزان مقطع متوسطه دوم شهرستان زرین‌شهر. کنفرانس ملی پژوهش‌های نوین ایران و جهان در روان‌شناسی، علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی، شیراز، 42.
امینی، ابراهیم؛ صیف، محمدحسین و رستگار، احمد. (1396). عوامل مؤثر بر تاب‌آوری تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر. مجلة آموزش در علوم پزشکی، 17(1)، 353-343.
بهزادپور، سمانه؛ سادات مطهری، زهرا و گودرزی، پگاه. (1392). رابطه ی بین حلمسأله و تابآوری با میزان رفتارهای پرخطر در بین دانش آموزان دارای پیشرفت تحصیلی بالا و پایین. مجله­ی روان شناسی مدرسه، 2(4)، 25-42.
جاهد مطلق، عذرا؛ یونسی، سید جلال؛ ازخوش، منوچهر و فرضی، مرجان. (1394). اثربخشی آموزش تاب آوری بر فشار روانی دانش آموزان دختر دبیرستانی ساکن خوابگاه. مجله­ی روان شناسی مدرسه، 4(2)، 7-21.
چراغی‌خواه، زهرا؛ عرب‌زاده، مهدی و کدیور، پروین. (1394). نقش خوش‌بینی تحصیلی، هیجانات تحصیلی و بهزیستی مدرسه در عملکرد ریاضی دانش‌آموزان. پژوهش‌نامه روان‌شناسی مثبت، 1(3)، 11-20.
خالق خواه، علی؛ علیپورکتیگری، شیوا؛ حیدری، حسن و میر مهدی، رضا. (1396). اثربخشی آموزش یادگیری فراشناختی بر خودکارآمدی و کیفیت زندگی دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری ریاضی. مجله­ی ناتوانی‌های یادگیری، 7(1)، 60-42.
درتاج، فریبرز. (1392). مقایسه تأثیر دو روش آموزش به شیوة بازی و سنتی بر انگیزه و پیشرفت تحصیلی ریاضی دانش‌آموزان. مجله­ی روان‌شناسی مدرسه، 2(4)، 80-62.
زارع، اعظم. (1395). تأثیر انجام فعالیت‌های خارج کلاس بر یادگیری مفاهیم ریاضی. دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی، ترکیه، 12.
رضایی شریف، علی؛ حاجلو، نادر؛ حق گوی، توحید و مرادی، مسعود. (1395). اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری در بهبود عملکرد ریاضیات و خواندن دانش‌آموزان دارای حساب نارسایی و نارسا خوانی. مجله­ی ناتوانی‌های یادگیری، 5(3)، 54-70.
سجادی، سید علیرضا؛ آخوندپورمنطقی، علی و هاشمیان، پیمان. (1393). بررسی اثر نوروفیدبک در درمان اختلال یادگیری درس ریاضی کودکان مقطع سوم ابتدایی. مجلة دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 57(5)، 719-726.
سلطانی نژاد، مهرانه؛ آسیابی، مینا؛ ادهمی، بیانه و توانایی یوسفیان، سمیرا. (1393). بررسی شاخص‌های روان‌سنجی پرسشنامه تاب‌آوری تحصیلی. فصلنامه اندازه‌گیری تربیتی، 4(15)، 17-35.
سلیکو، مارک. (2010). اختلال در خواندن و سایر مشکلات یادگیری. ترجمه علی‌اصغر احمدی، مسعود براتیان (1389). تهران، انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
صدری دمیرچی، اسماعیل؛ بشرپور، سجاد؛ رمضانی، شکوفه و کریمیانپور، غفار. (1396). اثربخشی آموزش برنامه تاب‌آوری بر خشم و بهزیستی روان‌شناختی دانش‌آموزان تکانشور. مجله­ی روان‌شناسی مدرسه، 6(4)، 120-139.
صفاری نیا، مجید؛ بازیاری میمند، مهتاب. (1391). مقایسه تاب‌آوری هیجانی و اجتماعی در دانش‌آموزان مناطق محروم با غیرمحروم. اندیشه‌های نوین تربیتی، 8(1)، 107-124.
فضلی خانی، منوچهر. (1386). راهنمای عملی روش‌های فعال و اکتشافی در آموزش. تهران، آزمون نوین.
کریمی، یوسف. (1393). اختلالات یادگیری. تهران، انتشارات ساوالان.
گانتر، بری. (2012). اثر بازی‌های ویدیویی و رایانـه‌ای بر کودکان، ترجمه سید حسن پورعابـدی نـایینی (1391)، تهران، جوانه رشد.
مهنا، سعید؛ طالع پسند، سیاوش. (1395). رابطه بین حمایت‌های محیطی و خودآگاهی هیجانی با درگیری تحصیلی: نقش میانجی بهزیستی تحصیلی. مجلة آموزش در علوم پزشکی، 16، 42-31.
میکاییلی، نیلوفر؛ گنجی، مسعود و طالبی جویباری، مسعود. (1391). مقایسه تاب‌آوری، رضایت زناشویی و سلامت روان در والدین با کودکان دارای ناتوانی یادگیری و عادی. مجله­ی ناتوانی‌های یادگیری، 2(1)، 137-120.
نصیرزاده، سمیه و نرگسیان، جواد. (1398). بررسی تأثیر باورهای فراشناختی بر بهزیستی تحصیلی با میانجی‌گری کمال‌گرایی دانش آموزان. مجله­ی روان شناسی مدرسه، 8(3)، 177-195.
 
یارمحمدی‌واصل، مسیب؛ رشید، خسرو و بهرامی، فرشته. (1393). آموزش از طریق بازی بر بهبود نگرش ریاضی دانش‌آموزان دختر مقطع ابتدایی. مجله­ی روان‌شناسی مدرسه، 3 (3)، 135-122.
Ahmadvand, M. A. (2016). Game Psychology. Tehran, Payam-e-Noor Publications. (Persian).
Amini E., Seif M H., Rastegar A. (2017). Factors Affecting Students’ Academic Resilience at Bushehr University of Medical Sciences. Iranian Journal of Medical Education, 17, 343-353. (Persian).
Baggerly, J., & Parker, M. (2005). Child‐centered group PLAY therapy with African American boys at the elementary school level. Journal of Counseling & Development, 83(4), 387-396.
Behzadpoor, S., Sadat Motahhary, Z. & Godarzy, P. (2014). The relationship between problem solving and resilience andhigh risk behavior in the students with high and loweducational achievement. Journal of school psychology, 2(4), 170-178. (Persian).
Cheraghikhah, Z., Arabzadeh, M., Kadivar, P. (2015). The Role of Academic Optimism, Academic Emotions and School Well-Being in Mathematical Performance of Students. Positive Psychology, 1(3), 11-20. (Persian).
Cunningham, M., & Swanson, D. P. (2010). Educational resilience in African American adolescents. The Journal of Negro Education, 473-487.
Dortaj, F. (2014). Comparing the effects of game-based and traditional teaching methods on students’ learning motivation and math. Journal of School Psychology, 2(4), 62-80. (Persian).
Dowker, A. (2005). Early identification and intervention for students with mathematics difficulties. Journal of learning disabilities, 38(4), 324-332.
Engels, N., Aelterman, A., Petegem, K. V., & Schepens, A. (2004). Factors which influence the well-being of pupils in Flemish secondary schools. Educational studies, 30(2), 127-143.
Fazlikhani, M. (2007). A practical guide to active and exploratory methods in education. Tehran, Novin Azmoun. (Persian).
Ke, F., & Grabowski, B. (2007). Gameplaying for maths learning: cooperative or not?. British journal of educational technology, 38(2), 249-259.
Ganter, B. (2012). The effect of video and free games on children, translated by Seyed Hassan Pour-Abedi Naeini (2012), Tehran, Growth Sprout. (Persian).
Gartland, D.,& Strosnider, R (2007). Learning Disabilites and young children: Identification and Intervention. Learning Disability Quarterly, 30(1) 63-72.
Hashemi, Z. (2020). Effectiveness of Metacognitive therapy in patient with Depression: 2 years follow up. Journal of Research in Psychopathology, 1(1)20-28.
Ishraqi, H. (2017). Investigating the Factors Affecting Academic Resilience in Secondary School Students in Zarrinshahr. National Conference on New Iranian and World Studies in Psychology, Educational Sciences and Social Studies, Shiraz, 42. (Persian).
Jahed Motlagh, M., Younesi, J., Azkhosh, M. &  Farzi, M. (2015). The effect of training on psychological stress resiliency of female students living in dormitories. Journal of School Psychology, 4(2), 7-21. (Persian).
Karimi, Y. (2014). Learning disorders. Tehran, Savalan Publications. (Persian).
Khaleghkhah, A., Alipour Katigari, S., Heidari, H., Mirmehdi, R. (2017). The effectiveness of teaching metacognitive learning on the quality of life and self-efficacy of students with mathematics disorder. Journal of Learning Disabilities, 7(1), 42-60. (Persian).
Komarraju, M., & Nadler, D. (2013). Self-efficacy and academic achievement: Why do implicit beliefs, goals, and effort regulation matter?. Learning and individual differences, 25, 67-72.
Landreth, G. L., Ray, D. C., & Bratton, S. C. (2009). Play therapy in elementary schools. Psychology in the Schools, 46(3), 281-289.
Lee, W., Lee, M. J., & Bong, M. (2014). Testing interest and self-efficacy as predictors of academic self-regulation and achievement. Contemporary educational psychology, 39(2), 86-99.
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2006). Academic resilience and its psychological and educational correlates: A construct validity approach. Psychology in the Schools, 43(3), 267-281.
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2009). Academic resilience and academic buoyancy: Multidimensional and hierarchical conceptual framing of causes, correlates and cognate constructs. Oxford Review of Education, 35(3), 353-370.
McBride, M. L. (2011). Examining hope, self-efficacy, and optimism as a motivational cognitive set predicting academic achievement and general well-being in a diverse educational setting (Doctoral dissertation, University of Alabama Libraries).
Mikaeilei, N., Ganji, M., Talebi Joybari, M. (2012). A comparison of resiliency, marital satisfaction and mental health in parents of children with learning disabilities and normal children. Journal of Learning Disabilities, 2(1), 120-137. (Persian).
Mohanna, S. & Talepasand S. (2016). The Relationship between Environmental Supports and Emotional Self-awareness with Academic Engagement: the Mediating role of Educational Well-being. Iranian Journal of Medical Education, 16, 31-42. (Persian).
Morrison, G. M., & Allen, M. R. (2007). Promoting student resilience in school contexts. Theory into Practice, 46(2), 162-169.
Nasirzadeh, S. & Nargesian, J. (2019). The effect of metacognitive beliefs on academic well-being mediated by perfectionist students. Journal of School Psychology, 8(3), 177-195. (Persian).
Pietarinen, J., Soini, T. and Pyhalto, K. (2014). Studentsemotionl and cognitive engagement as the determinants of well- being and achievement in school. International Journal of Educational Research, 67, 40 51.
Rabian, A. B. & Mc closkey, S. M. (2016). A brief group cognitive-behavioral Intervention For Education Problem In childhood. Journal of Anxiety disorders (18) 459- 479.
Rezaei Sharif, A., Hajloo, N., Haghgooy, T., Moradi, M. (2016). The effect of cognitive- behavioral play therapy on the improvement of the mathematical and reading performances of students with dyscalculia and dyslexia. Journal of Learning Disabilities, 5(3), 54-70. (Persian).
Sadjadi, S., akhondpour Manteghi, A., Hashemian, P. (2014). Evaluation of neurofeedback therapy in children with mathematic disorder in third-grade elementary school. medical journal of mashhad university of medical sciences, 57(5), 719-726. (Persian).
Sadri Damirchi, E., Bashorpoor, S., Ramezani, S. & Karimanpour, G. (2018). Effectiveness of resilience training on anger control and psychological well-being in impulsive students. Journal of School Psychology, 6(4), 120-139. (Persian).
Saffarinya, M., Bazyari Meimand, M. (2012). Socio-emotional resilience in students living in deprived and privileged areas. The Journal of New Thoughts on Education, 8(1), 107-124. (Persian).
Samdal, O., Wold, B., & Bronis, M. (1999). Relationship between students' perceptions of school environment, their satisfaction with school and perceived academic achievement: An international study. School Effectiveness and School Improvement, 10(3), 296-320.
Seliko, M. (2010). Impaired reading and other learning difficulties. Translated by Ali Asghar Ahmadi, Massoud Baratian (2010). Tehran, Parents and Teachers Association Publications. (Persian).
Soltaninejad, M., Asiabi, M., Ahmdi, B., Tavanaiee Yosefian, S. (2014). A Study of the Psychometric Properties of the Academic Resilience Inventory (ARI). Quarterly of Educational Measurement, 4(15), 17-35. (Persian).
Tuominen-Soini, H., Salmela-Aro, K., & Niemivirta, M. (2012). Achievement goal orientations and academic well-being across the transition to upper secondary education. Learning and Individual Differences, 22(3), 290-305.
Yarmohamadi Vasel, M., Rashid, K. & Bahrami, F. (2014). The effectiveness of instruction through the play in improving mathematics attitude of primary girl students. Journal of School Psychology, 3(3), 122-135. (Persian).
Zare, A. (2016). The effect of extracurricular activities on learning mathematical concepts. 2nd International Conference on Research in Science and Technology, Turkey, 12. (Persian)

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار