اثربخشی آموزش مهارت‌های حل‌مسأله بر ابراز وجود و کم‌رویی دانش‌آموزان با اختلال یادگیری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه روان‌شناسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران

10.22098/jld.2020.958

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مهارت‌های حل مسأله بر ابراز وجود و کم­رویی دانش‌آموزان با اختلال یادگیری شهر اهواز انجام شده است. بدین منظور با استفاده از طرح نیمه آزمایشی از نوع پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل از بین دانش‌آموزان با اختلال یادگیری شهر اهواز در سال تحصیلی 96-1397 و نمونه گیری در دسترس، 30 نفر انتخاب شده و بصورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل گمارده شدند. هر دو گروه با استفاده از پرسشنامه ابراز وجود گمبریل و ریچی و پرسشنامه کم­رویی چیک و بأس به عنوان پیش‌آزمون و پس‌آزمون مورد ارزیابی قرار گرفتند و گروه آزمایش به مدت 6 جلسه (90 دقیقه‌ای) تحت آموزش مهارت حل‌مسأله قرار گرفتند. برای مقایسه پس آزمون هر دو گروه از روش تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج نشان داد بین میانگین نمرات پیش‌آزمون و پس‌آزمون دو گروه تفاوت معناداری وجود دارد (001/0p < )؛ بنابراین، از آموزش مهارت حل‌مسأله می‌توان برای افزایش ابراز وجود و کاهش کم­رویی دانش‌آموزان با اختلال یادگیری استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effectiveness of problem-solving skill training on assertive and shy students with learning disability

نویسندگان [English]

  • H Haroon Rashidi
  • E Abdepour Sabzghabaei
چکیده [English]

The present study examined the effectiveness of problem-solving skill training on assertive and shy students with learning disability in the city of Ahvaz in school year of 2016-2017. Therefore, using a quasi-experimental design with pre-test and post-test and control group, 30 students were selected and randomly divided into experimental and control groups. Both groups were evaluated through the assertiveness questionnaire designed by Riechi and Gamberil and a questionnaire measuring shyness developed by Cheek and Bussas as the pre-test and post-test. The the experimental group attended in 6 ninety-minute sessions of problem- solving skill training. Multivariate covariance analysis was used to compare the post-test of both groups. The results showed significant difference in mean score of the pre-test and post-test of the experimental and control groups. Therefore it can be concluded that the teaching of problem-solving skill training can be used to improve the assertive and shyness of students with learning disability.                                                                             

کلیدواژه‌ها [English]

  • Problem-solving
  • assertive
  • shyness
  • learning disability
احدی، بتول؛ میرزایی، پری؛ نریمانی، محمد و ابوالقاسمی، عباس. (1388). تأثیر آموزش حل مسأله اجتماعی بر سازگاری اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان کم­رو. پژوهشدرحیطهکودکاناستثنایی، 9(3)، 202-193.
احمدی حلمسلوئی، اعظم؛ پاشنگ، بتول و سلیمی‌نیا، نرگس. (1392). اثربخشی آموزش حل مساله بر کیفیت زندگی مادران کودکان درخودمانده. فصلنامهروانشناسیکاربردی، 4(28)، 90-77.
اداوی، احمد؛ حمید، نجمه؛ عطاری، یوسف‌علی؛ مدملی، یعقوب و مدملی، مصطفی. (1395). تأثیرآموزش مهارت حل مسأله برخلاقیت و ابراز وجود در بین دانش‌آموزان. پژوهش پرستاری، ۱۱ (۵)، ۴۸-۵۵.
اسدی امیرآبادی، صادق. (1394). اثربخشی آموزش بازی درمانی شناختی رفتاری بر ابرازوجود و کم­رویی دانش‌آموزان کم توان ذهنی. پایان نامه کارشناسی ارشد: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.
اسیوند، پرستو و هارون رشیدی، همایون. (1398). اثربخشی ریباندتراپی بر افزایش هماهنگی ادراکی-دیداری و رشد اجتماعی دانش‌آموزان با اختلال یادگیری ویژه. فصلنامه کودکان استثنایی، 19(4)، 91-103.
افروز، غلامعلی. (1396). روانشناسی کم­رویی، تهران: دفتر نشر و فرهنگ اسلامی.
ایزدی فرد، راضیه و سپاسی آشتیانی، میترا. (1389). اثربخشی درمان شناختی- رفتاری با آموزش مهارت حل‌مساله در کاهش علائم اضطراب امتحان دختران مقطع دبیرستان. مجله علوم رفتاری، 4(1)، 27-23.
آزادفارسانی، یاسر و سلیمانی، ابراهیم. (۱۳۹۷). اثربخشی آموزش گروهی مهارت حل مسأله بر جرات‌ورزی دانش‌آموزان. پنجمین همایش ملی روان شناسی مدرسه، تهران: انجمن روانشناسی تربیتی ایران.
بقذیان، ژاسمین. (1393). اثربخشی آموزش مهارتهای زندگی بر مهارت‌های اجتماعی و اختلال رفتاری دانش آموزان کم توان ذهنی، پایان نامه کارشناسی ارشد: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه.
حاجلو، نادر؛ صبحی قراملکی، ناصر و فرجیان، آرزو. (1394). مدل‌یابی علی فوبی اجتماعی دانش‌آموزان براساس هوش هیجانی، مهارت‌های اجتماعی، عزت نفس و کمرویی. مجله­ی روان شناسی مدرسه، 4(3)، 23-46.
حکمتی، بهنام. (1381). بررسی رابطه ابراز وجود و خلا قیت در بین دانش‌آموزان سال دوم متوسطه دبیرستان های شهر تهران. فصلنامهپیاممشاور، 7، 101-108.
حسینی نژاد، جمیله. (1388). بررسی تأثیر آموزش مهارت حل مساله بر سلامت روان نوجوانان مستقر در مراکز شبانه‌روزی بهزیستی تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی: دانشکده روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
حسین چاری، مسعود. (1385). آیا افراد کم­رو فاقد مهارتهای ارتباطی اند؟ فصلنامه روانشناسان ایرانی، 10، 33-23.
خزایی، فاطمه. (1393). مقایسه میزان خود کارآمدی، عزت نفس، اضطراب اجتماعی، کم­رویی و پرخاشگری در دانش آموزان دبیرستانی با سطوح جرأت ورزی متفاوت. دوماهنامهعلمی-پژوهشیفیض،18(3)، 229-238.
عبده پور سبزقبایی، الهام. (1394). اثربخشی آموزش حل مسأله بر افزایش خودادراکی و نستوهی دانش آموزان مقطع ابتدایی شهر دزفول، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام.
عظیمی، فاطمه؛ قربانعلی پور، مسعود و فربد، ابولفضل. (1391). اثربخشی آموزش مهارت حل مسأله برانگیزش پیشرفت و شادکامی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهرستان خوی. تدریس پژوهشی، 1(2)، 43-35.
رحمانی، رعنا و بنی‌اسدی، حسن. (1391). اثربخشی آموزش ارتباط غیرکلامی بر کاهش کم­رویی. اندیشه رفتار، 7(26)، 47-57.
زارع، حسین؛ پیرخائفی، علیرضا؛ و مبینی، داود. (1389). اثربخشی آموزش مهارت‌های حل‌مسأله بر ارتقاء خلاقیت مهندسین شرکت مدیریت صنعتی با توجه به سنخ شخصیتی. فصلنامهتازه‌هایروانشناسیصنعتی سازمانی، 1(3)، 56-49.
زنوریان، سعیده؛ غرایی، بنفشه و یکه‌یزدان دوست، رخساره. (1389). اثربخشی آموزش حل مسأله در تغییر راهبردهای مقابله‌ایدانشجویان. فصلنامهعلمیپژوهشیروانشناسیدانشگاهتبریز، 5(20)، 37-20.
عطادخت، اکبر؛ نوروزی، حمید و غفاری، عذرا. (1392). تأثیر آموزش حل مسأله اجتماعی در ارتقای بهزیستی روان‌شناختی و تاب‌آوری کودکان دارای اختلال یادگیری. مجله­ی ناتوانی یادگیری، 3(2)، 108-92.
غیاثی زاده، مهدی. (1392). اثربخشی بازی درمانی به شیوه شناختی-رفتاری مایکنبام در کاهش کم­رویی و گوشه‌گیری اجتماعی دانش‌آموزان دبستانی. مجلهعلمیپژوهشیدانشگاهعلومپزشکیایلام، 21(6)، 105-96.
شکوهی‌یکتا، محسن؛ اکبری زردخانه، سعید و قهوه‌چی، فهیمه. (1390). بررسی اثربخشی آموزش حل مسأله و مدیریت خشم بر سبک‌های تربیتی، پرخاشگری و شادکامی مربیان پیش دبستانی. فصلنامهمطالعات روانشناسی تربیتی، 5(1)، 21-1.
شکوهی یکتا، محسن؛ اکبری زردخانه، سعید و شاه محمدی، خدیجه. (1390). اثربخشی آموزش مدیریت خشم و حل مسأله بر سلامت‌روان و سبک‌های تربیتی مربیان پیش دبستانی. مجله­یروانشناسیمدرسه، 2(4)، 117-98.
گلپور چمرکوهی، رضا و محمد امینی، زرار. (1391). اثربخشی کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهبود ذهن آگاهی و افزایش ابراز وجود در دانش آموزان مبتلا به اضطراب امتحان. مجله­ی روان شناسی مدرسه، 1(3)، 82-100.
فراهینی، ندا؛ افروز، غلامعلی و رسول زاده طباطبایی، سیدکاظم. (1392). رابطه ی شیوه های فرزند پروری والدین و کمرویی با خلاقیت در تیزهوشان. مجله­ی روان شناسی مدرسه، 2(4)، 137-153.
معطری، مرضیه؛ سلطانی، علی؛ موسوی نسب، مسعود و آیت‌اللهی، علی‌رضا. (1384). تأثیر آموزش حل مسأله بر خودپنداری دانشجویان پرستاری دانشکده پرستاری و مامایی حضرت فاطمه (س) شیراز. مجلهایرانی آموزشدرعلومپزشکی، 5(2)، 157-147.
مرسلی، آزاده؛ احمدی، فاطمه و سعادت، مهدی. (1391). بررسی تأثیر روش تدریس حل مسأله در یادگیری فیزیک. سیزدهمین کنفرانس آموزش فیزیک ایران، زنجان.
محمودی‌راد، مریم؛ آراسته، حمیدرضا؛ افقه، سوسن و براتی‌سده، فریده. (1386). بررسی نقش آموزش مهارت‌های ارتباطی و حل مسأله اجتماعی بر عزت نفس و هوشبهر دانش‌آموزان. فصلنامه توانبخشی، 8 (2)، 76-71.
نصیری، اعلاء؛ خسروی، صدراله؛ قادری، زهرا؛ وفایی، طیبه و اسماعیلی، مریم. (1389). اثربخشی آموزش حل مسأله برکاهش بحران هویت دانش‌آموزان دختر. مجله علمی پژوهشی طب جانباز،3 (9)، 43-36.
ولدی خرم، سلیمان. (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های زندگی بر ابراز وجود و کم­رویی دانش‌آموزان کم توان ذهنی. پایان نامه کارشناسی ارشد: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز.
Adawi, A., Hamid, N., Attari, Y. A., Madmali, Y. & Madmali, M. (2016). The effect of problem-solving skills on creativity and assertiveness among students. Nursing Research, 11 (5), 48-55. (Persian).
Ahadi, B., Mirzaei, P., Narimani, M., & Abolghasemi, A. (2009). The effect of social problem solving education on social adjustment and academic performance of Shy students. Research in the field of exceptional children, 9 (3), 202-193. (Persian).
Ahmadi Helmsloui, A., Pashang, B. & Salimi Nia, N. (2013). The effect of problem-solving education on the quality of life of mothers of children. Journal of Applied Psychology, 4 (28), 90-77. (Persian).
Afrooz, G. A. (2017). Shy Psychology, Tehran: Islamic Culture and Publishing Office. (Persian).
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5). Arlington, VA, US: American Psychiatric Publishing, Inc.
Asadi Amirabadi, S. (2015). The effect of cognitive-behavioral play therapy on the assertiveness and shyness of mentally retarded students. Master Thesis, Islamic Azad University, Ahvaz Branch. (Persian).
Azadfarsani, Y. & Soleimani, E. (2018). The effect of group problem-solving skills training on student daring. 5th National Conference on School Psychology, Tehran: Iranian Educational Psychology Association. (Persian).
Abdepour Sabzeqbaei, E. (2015). The Effect of Problem Solving Education on Increasing Self-Perception of Elementary School Students in Dezful, Master Thesis in Clinical Psychology: Islamic Azad University, Ilam Branch. (Persian).
Altafim, E. R. P. & Linhares, M. B.M. (2016). Universal violence and child maltreatment prevention programs for parents: A systematic review. Psychosocial Intervention, 25, 27–38.
Azimi, F., Ghorban Ali Pour, M. & Farbod, A. (2012). The effect of problem-solving skills training to stimulate the progress and happiness of high school girls in Khoy city. research teaching, 1 (2), 43-35. (Persian).
Atadakht, A., Nowruzi, H. & Ghaffari, A. (2013). The effect of social problem solving education on the development of psychological well-being and resilience of children with learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 3 (2), 108-92. (Persian).
BaqZian, Y. (2014). The effect of life skills training on social skills and behavioral disorders of mentally retarded students, M.A. Thesis, Islamic Azad University, Urmia Branch. (Persian).
Caliskan, S., Selcuk, G. & Erol, M. (2010). Instruction of problem solving strategic: effects on physics achievement and self-efficacy beliefs. Journal of Baltic Science Education, 9(1), 12-16.
Cetinkaya, S. (2014). The effect of gifted students’ creative problem solving program on creative thinking. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 116, 3722 – 3726.
Chinaveh, M. (2013). The effectiveness of problem-solving on coping Skills and Psychological Adjustment. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 84, 4 – 9.
Cote, D., Pierce, T., Higgins, K., Miller, S., Tandy, R. & Sparks, S. (2010). Increasing Skill Performances of Problem Solving in Students with Intellectual Disabilities. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 45(4), 512-524.
Farahini, F., Afrooz, G. & Rasoolzadeh-Tabatabaiee, K. (2014). The relationship between parenting styles, shyness and creativity in the gifted. Journal of School Psychology, 2(6-24/4), 137-153. (Persian).
Forneris, T., Danish, S.J. & Scott, D.L. (2007). Setting goals, solving problems, and seeking social support: developing adolescents' abilities through a life skills program. Adolescence. 42(165),103-14
Golpour chamarkohi, R. & Mohammadamini, Z. (2012). The efficacy of mindfulness based stress reduction on mindfulness and assertiveness of students with test anxiety. Journal of School Psychology, 1(3), 82-100. (Persian).
Ghiasizadeh, M. (2013). The effect of cognitive-behavioral play therapy in Mykonbam in reducing shyness and social isolation of elementary school students. Journal of Ilam University of Medical Sciences, 21 (6), 105-96. (Persian).
Hajloo, N., Sobhi-Gharamaleki, N., Farajiyan, A. (2015). Causal modeling of student's social phobia based on emotional intelligence, social skills, self-esteem, and shyness. Journal of School Psychology, 4(3), 23-46. (Persian).
Hekmati, B. (2003). Investigating the relationship between assertiveness and Creativity among second year high school students in high schools in Tehran. Journal of Counselor Message, 7, 101-108. (Persian).
Hosseini Nejad, J. (2009). Investigating the effect of problem-solving skills training on adolescent mental health located in Tehran Welfare Day and Night Centers. Master Thesis, Department of Psychology and Exceptional Children Education, Faculty of Educational Psychology, Allameh Tabatabai University. (Persian).
Hussein Chari, M. (2005). Do shy people lack communication skills? Journal of Iranian Psychologists, 10, 33-23. (Persian).
Hawely, P. H. (2007). Relationship quality and processes of aggressive adolescents with prosocial sckills. International Journal of Behavioral Development. 31(2), 170-175.
Hirai, K., Motooka, H., Ito, N., Wada, N., Yoshizaki, A., Shiozaki, M., Momino, K., Okuyama, T., & Tatsuo Akechi, T. (2012). Problem Solving Therapy for Psychological Distress in Japanese Early-stage Breast Cancer Patients, Japanese Journal of Clinical Oncology, 42 (12), 45-55.
Hirch, J.k., chang E.C. & Jeghic, E.L. (2012). Sacial problem solving and suicidal behavior: ethnic differences in the maderating effects of loneliness, Arch Suicide Reserch, 16(4), 303-315.
Izadi Fard, R. & Sepasi Ashtiani, M. (2010). The effectiv of Cognitive-Behavioral Therapy by Teaching Solving Skills in Reducing the test Anxiety Symptoms of High School Girls. Journal of Behavioral Sciences, 4 (1), 27-23. (Persian).
Javadi, M., Sepavand, M. J., Mahmoudi, H. & Souri, A. (2013). Investigating the effect of life skills training on the quality of life of nurses in Khorramabad hospitals. Nasim Knowledge (Scientific Journal of Hamadan School of Nursing and Midwifery), 21 (1), 32-40. (Persian).
Janis, E., Gerkensmeyer, C. S., Johnson, C. S., Scott, E. L., Oruche, U. M., Lindsey, L. M., Austin, J. K. & Perkins, S. M. (2013). Problem-Solving Intervention for Caregivers of Children with Mental Health Problems. Psychiatric Nursing, 27(3),112- 120.
Khazaei, F. (2014). Comparison of self-efficacy, self-esteem, social anxiety, shyness, and aggression in high school students with different levels of audacity. Feyz Scientific-Research Monthly, 18 (3), 229-238. (Persian).
Lau, Y. (2014). Factors affecting the social problem-solving ability of baccalaureate nursing students. Nurse education today. 34(1),121-6.
Mahmoudirad, M., Arasteh, H. R., Afgha, S. & Barati Sedeh, F. (2007).Investigating the role of teaching communication skills and solving social problems on students' self-esteem and intelligence. Journal of Rehabilitation, 8 (2), 76-71. (Persian)
Makhija, M. & Singh, P. (2010). Effectiveness of assertiveness training program on self esteem & academic achievement in adolescents. International Research Journal,1(2), 56-8.
Medlin. A (2018). Analysis of social skill: the behavior analysis of social skill. New York: plenum press.
Moatari, M., Soltani, A., Mousavi Nasab, M., & Ayatollah, A. R. (2005). The effect of problem solving training on the self-concept of nursing students of Hazrat Fatemeh School of Nursing and Midwifery in Shiraz. Iranian Journal of Medical Education, 5 (2), 157-147. (Persian).
Morsali, Azadeh; Ahmadi, Fatemeh; and Saadat, Mehdi. (2012). Investigating the effect of problem solving teaching method on physical learning. 13th Iranian Physics Education Conference, Zanjan. (Persian).
Nasiri, A., Khosravi, S., Ghaderi, Z., Vafaei, T. & Ismaili, M. (2010). The effect of problem-solving education on reducing the identity crisis of female students. Journal of Veterinary Medicine, 3 (9), 43-36. (Persian).
Osivand, P. & Haroon Rashidi, H. (2019). The effectiveness of ribotherapy on increasing perceptual-visual coordination and social development of students with special learning disabilities. Journal Exceptional Children, 19 (4), 91-103. (Persian).
Puccio, G.J., Burnett, C., Acar, S., Yudess, J.A., Holinger, M. & Cabra, J.F. (2020) Creative problem solving in small groups: the effects of creativity training on idea generation, solution creativity, and leadership effectiveness. The Journal of Creative Behavior, 54(2), 453-471.
Quinones, V., Jurska, J., Fener, E. & Miranda, R. (2015). Active and passive problem solving: Moderating Role in the Relation between Depressive symptoms and Future Suicidal Ideation varies by suicide Attempt. History, 71,4, 402-412.
Rahmani, R. & Baniasadi, H. (2012). The effect of nonverbal communication training on reducing shyness. Behavior Thought, 7 (26), 47-57. (Persian).
Shokoohi Yekta, M., Akbari Zardkhaneh, S. & Shah Mohammadi, Kh. (2011). The effect of anger management training and problem solving on the mental health and educational styles of preschool educators. School Psychology Journal, 2 (4). 117-98. (Persian).
Shokoohi Yekta, Mo., Akbari Zardkhaneh, S. & Qahvehchi, F. (2011). Investigating the effect of problem solving training and anger management on training styles, aggression and happiness of preschool teachers. Journal of Educational Psychology Studies, 5 (1), 21-1. (Persian).
Sohrabi, R., Mohammadi, A. & Adalatzadeh, G. A. (2013). Effectiveness of group counseling with problem solving approach on educational self-efficacy improving. Original Research Article Procedia-social and Behavioral Sciences, 84, 1782-1784.
Sulak, S., (2010). Effect of problem solving strategies on problem solving achievement in primary school mathematics. Procedia Social and Behavioral Sciences, 9, 468–472.
Valdi Khorram, Suleiman (2014). The effectiv of life skills training on the assertiveness and shyness of mentally retarded students. Master Thesis, Islamic Azad University, Ahvaz Branch. (Persian).
Wadman, R., Durkin, K. & Conti-Ramsden, G. (2010). Self-Esteem, Shyness, and Sociability in Adolescents with Specific Language Impairment. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 51(4), 938-9.
Zare, H., Pirkhaefi, A. & Mobini, D. (2010). The effectiveness of problem-solving skills training on improving the creativity of industrial management company engineers according to personality type. Journal of Organizational Industrial Psychology, 1 (3), 56-49. (Persian).
Zanurian, S., Gharaei, B. & Yekhizdan Doost, R. (2010). The Effect of problem-solving training in changing students' coping strategies. Journal of Psychology, University of Tabriz, 5 (20), 37-20. (Persian).