اثربخشی آموزش ذهن‌آگاهی بر ظرفیت حافظه‌کاری دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری خاص

نویسندگان

1 استاد گروه علوم تربیتی دانشگاه تبریز

2 دانشیار روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشگاه تبریز

3 کارشناس ارشد روان شناسی تربیتی، دانشگاه تبریز

10.22098/jld.2020.1043

چکیده

هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش فنون مراقبة مبتنی بر ذهن آگاهی بر ظرفیت حافظه‌کاری، دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه بود. طرح پژوهش از نوع نیمه‌تجربی پیش آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود و جامعه آن شامل دانش‌آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه شهر تبریز در سال تحصیلی 1397-1398 بودند. در این راستا، تعداد 30 نفر از این گروه دانش‌آموزان به روش نمونه‌گیری در دسترس از مراکز آموزشی و توانبخشی اختلال یادگیری شهر تبریز به عنوان نمونه انتخاب شدند و در دو گروه 15 نفره آزمایشی و کنترل به صورت تصادفی گمارش شدند. برای جمع آوری اطلاعات از آزمون حافظه‌کاری (فراخنای ارقام و توالی حرف و عدد) پیش و پس از آموزش ذهن‌آگاهی استفاده شد. نتایج تحلیل کوواریانس تک‌متغیره و چند متغیره نشان داد که در مرحلة پس‌آزمون حافظه کاری بعد از آموزش ذهن‌آگاهی در گروه آزمایش به طور معناداری بیشتر از گروه کنترل است. طراحی و اجرای برنامه آموزش ذهن‌آگاهی برای ارتقای سایر پایه‌های روان‌شناختی اساسی در افراد دارای اختلال یادگیری ویژه و سایر گروه های عصب-تحولی توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of mindfulness training on span of working memoryin children with specific learning disability

نویسندگان [English]

  • R BadriGargari 1
  • S Nemati 2
  • Z KhaniSalavat 3
1 Professor of Educational Psychology, University of Tabriz
2 Associate Professor of Psychology and Education of Exceptional children, University of Tabriz
3 M. A. in Educational Psychology, University of Tabriz
چکیده [English]

The aim of current research was to study the effectiveness of mindfulness training mindfulness on span of working memoryin children with specific learning disability.This quasi- experimental employed a pre-test post-test with a control group design. Research population included students with special learning disabilities in Tabriz in the academic year2017-2018.Thirty students were selected through connivance sampling method from the special learning disability educational and rehabilitation centers in Tabriz. They were randomly assigned into an experimental group (n=15) and a control group (n=15). The working memory index (Digit Span, and Letter-Number Sequencing) was used to gather the data in the pretest and posttest. The results of univariate and multivariate analysis of covariance revealed significant difference between experimental and control groups. In the post-test stage, after mindfulness training in the experimental group working memory is significantly higher than the control group. Designing and implementing a mindfulness training program is recommended to promote other basic psychological foundations in people with special learning disabilities and other neurodevelopmental groups.

کلیدواژه‌ها [English]

  • specific learning disability
  • mindfulness training
  • working memory

مراجع

امیدوار، عظیم؛ دانا، امیر؛ حمزه سبزی، امیر و پورپناهی کل تپه، محمد. (1397). تأثیرآموزش براساس تربیت بدنی رشدی بر حافظه کاری دانش آموزان مقطع ابتدایی. مجله ی روان شناسی مدرسه، 7(1)، 83-101.
باباپور خیرالدین، جلیل؛ پورشریفی، حمید؛ هاشمی، تورج و احمدی، عزت اله (1391). رابطه‌ی مؤلفه‌های فراشناخت و ذهن آگاهی با باورهای وسواسی دانش‌آموزان. مجله‌ی روان‌شناسی مدرسه، 1(4)، 38-23.
زمانی، اصغر و پور آتشی، مهتاب. (1396). رابطه حافظه کاری، باورهای خودکارآمدی تحصیلی و اضطراب آزمون با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان. مجله ی روان شناسی مدرسه، 6(4)، 25-44.
صمدی فرد، حمیدرضا و نریمانی، محمد. (1397). نقش باورهای غیرمنطقی، خودکارآمدی و ذهن آگاهی در پیش‌بینی قلدری دانش‌آموزان. مجله ی روان شناسی مدرسه، 7(3)، 158-138.
 
صدری دمیرچی، اسماعیل و چراغیان، حدیث. (1396). الگوی ساختاری ذهن آگاهی و کیفیت خواب با میانجیگری بهزیستی روان‌شناختی در دانش‌آموزان دبیرستانی. مجله­ی روان­ شناسی مدرسه، 6(2)، 123-100.
شیخ الاسلامی، علی. (1396). اثربخشی آموزش راهبردهای یادگیری شناختی و فراشناختی بر اهمال‏کاری تحصیلی دانش‌آموزان با پیشرفت تحصیلی پایین. مجله ی روان شناسی مدرسه، 6(3)، 65-84.
جانه، مژده؛ ابراهیمی قوام آبادی، صغری و علی زاده حمید (1391). بررسی کارکردهای اجرایی استدلال، برنامه ریزی سازمان دهی و حافظه کاری در دانش آموزان با و بدون اختلال ریاضی در مقطع ابتدایی استان تهران. مجلة روان شناسی افراد استثنایی، 2(5)، 22 -42.
کامیابی، مرضیه؛ تیموری، سعید و مشهدی، علی (1393). اثر بخشی آموزش حافظه کاری بر کاهش مشکلات خواندن و بهبود حافظه کاری دانش آموزان نارساخوان. تعلیم و تربیت استثنایی، 14(2)، 33-41.
کیانی، بهناز و هادیان فرد، حبیب. (1395). تأثیر درمان مبتنی بر آموزش مراقبه ذهن آگاهی بر بی نظمی هیجانی در نوجوانان ADHD غیر بالینی. مجله ی روان شناسی مدرسه، 5(1)، 138-118.
گلپور چمرکوهی، رضا و محمد امینی، زرار. (1391). اثربخشی کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهبود ذهن آگاهی و افزایش ابراز وجود در دانش آموزان مبتلا به اضطراب امتحان. مجله ی روان شناسی مدرسه، 1(3)، 100-82.
عطایی، فاطمه؛ احمدی، عبدالجواد؛ کیامنش، علیرضا و سیف، علی اکبر. (1398). اثربخشی آموزش ذهن آگاهی در افزایش انگیزش نسبت به تحصیل در دانش آموزان دختر و پسر دوره متوسطه. مجله ی روان شناسی مدرسه،  8(4)، 199-176.
نظری، محمدعلی؛ واحدی، شهرام؛ روشندل راد، محبوبه و کافی، موسی. (1395). نقش حافظه ی کاری بر روند تحولی ادراک زمان در کودکان دبستانی. مجله ی روان شناسی مدرسه، 5(1)، 101-117.
Ataei, F., Ahmadi, A., Kiamanesh, A. & Saif, A. (2020). The effectiveness of mindfulness practice in increasing academic motivation among high school students. Journal of School Psychology, 8(4), 176-199. (Persian).
Azmoodeh, S., soleimani, E.&  issazadegan, A. (2020). Comparing the effects of transcranial direct-current stimulation (tDCS) and mindfulness based cognitive therapy (MBCT) on forward and backward memory span in patients with epilepsy. Journal of Research in Psychopathology, 1(1), 25-31. (Persian).
Aghaei, H. & Rahnamay, M. (2017). The Effectiveness of Teaching Mindfulness on Reduction of Stress, Thinking Control and Working Memory of Military Personnel. Biosciences Biotechnology Research Asia, 14(4), 1457.
Alloway, T. P. (2010). Working memory and executive function profiles of individuals with borderline intellectual functioning. Journal of Intellectual Disability Research, 54(5), 448-456.
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.
Archibald, L. M. & Gathercole, S. E. (2006). Short-term and working memory in specific language impairment. International Journal of Language & Communication Disorders, 41(6), 675-693.
Babapour Kheiroddin, J., Poursharifi, H., Hashemi, T. & Ahmadi, E. (2012). The relationship of meta-cognition and mindfulness components with obsessive beliefs in students. Journal of school psychology, 1(4), 23-38. (Persian).
Baddeley, A. D. (2002). Is working memory still working? European psychologist, 7(2), 85.
Baddeley, A. D. & Logie, R. H. (1999). Working memory: The multiple-component model.
Baddeley, A. & Sala, D. S. (1996). Working memory and executive control. Philosophical Transactions of the Royal Society.
Baer, R. A. (2003). Mindfulness training as a clinical intervention: A conceptual and empirical review. Clinical psychology: Science and practice, 10(2), 125-143.
Beddoe, A. E. & Murphy, S. O. (2004). Does mindfulness decrease stress and foster empathy among nursing students? Journal of Nursing Education, 43(7), 305-312.
Blasiman, R. N. & Was, C. A. (2018). Why is working memory performance unstable? A review of 21 factors. Europe's journal of psychology, 14(1), 188.
Carmody, J. (2009). Evolving conceptions of mindfulness in clinical settings. Journal of Cognitive Psychotherapy, 23(3), 270.
Chambers, R. Lo, B. C. Y. & Allen, N. B. (2008). The impact of intensive mindfulness training on attentional control, cognitive style, and affect. Cognitive therapy and research, 32(3), 303-322.
Cornoldi, C. & Giofrè, D. (2014). The crucial role of working memory in intellectual functioning. European Psychologist.
Davidson, R. J. & Lutz, A. (2008). Buddha's brain: Neuroplasticity and meditation [in the spotlight]. IEEE signal processing magazine, 25(1), 176-174.
Dean, S. Foureur, M. Zaslawski, C. Newton-John, T. Yu, N. & Pappas, E. (2017). The effects of a structured mindfulness program on the development of empathy in healthcare students. Nursingplus open.
Golpour chamarkohi, R. & Mohammadamini, Z. (2012). The efficacy of mindfulness based stress reduction on mindfulness and assertiveness of students with test anxiety. Journal of School Psychology, 1(3), 82-100. (Persian).
Greenberg, J. Romero, V. L. Elkin-Frankston, S. Bezdek, M. A. Schumacher, E. H. & Lazar, S. W. (2019). Reduced interference in working memory following mindfulness training is associated with increases in hippocampal volume. Brain imaging and behavior, 13(2), 366-376.
Hallahan, D. P. & Mercer, C. D. (2002). Learning disabilities: Historical perspectives. Identification of learning disabilities: Research to practice, 1-67.
Janeh, M. Ebrahimi, G. S. & Alizadeh, H. (2011). Investigating the executive functions of reasoning, planning-organizing and working memory in students with and without mathematical disorders in primary school of Tehran province. Quarterly Journal of Exceptional People Psychology, 2 (5), 21-42. (Persian).
Kabat-Zinn, J. (2003). Mindfulness-based stress reduction (MBSR). Constructivism in the Human Sciences, 8(2), 73.
Kamyabi, M. Teymoori, S. & Mashhadi, A. (2014). The effectiveness of working memory training on reducing reading problems and improving working memory of dyslexic students. Exceptional Education, 14, 2, 33-41. (Persian).
Kiani, B. & Hadianfard, H. (2016). The impact of therapy based on mindfulness meditation training on emotion dysregulation in subclinical ADHD adolescents. Journal of School Psychology, 5(1), 118-138. (Persian).
Lazar, S. W. Kerr, C. E. Wasserman, R. H. Gray, J. R. Greve, D. N. Treadway, M. T. ... & Rauch, S. L. (2005). Meditation experience is associated with increased cortical thickness. Neuroreport, 16(17), 1893.
Malboeuf-Hurtubise, C. Joussemet, M. Taylor, G. & Lacourse, E. (2018). Effects of a mindfulness-based intervention on the perception of basic psychological need satisfaction among special education students. International Journal of Disability, Development and Education, 65(1), 33-44.
Mayer, J. S. Roebroeck, A. Maurer, K. & Linden, D. E. (2010). Specialization in the default mode: Task-induced brain deactivations dissociate between visual working memory and attention. Human brain mapping, 31(1), 126-139.
Narimani, M., Taghizadeh Hir, S., Sadeghi, G. & Basharpoor, S. (2020). Effectiveness of Visual Perception Training in the Improvement of the Working Memory of Students with Attention-Deficit Hyperactivity Disorder. Journal of Research in Psychopathology, 1(2), 456-66.
Nazari, M., Vahedi, S., Roshandel Rad, M., Kafi, M. (2016). The role of working memory in the process of transformation time perception in school-age children. Journal of School Psychology, 5(1), 101-117. (Persian).
Neff, K. D. & Germer, C. K. (2013). A pilot study and randomized controlled trial of the mindful self-compassion program. Journal of clinical psychology, 69(1), 28-44.
Omidvar, A., Dana, A., Hamzeh Sabzi, A., Pourpanahi Koltapeh, M. (2018). The effect of education based on developmental physical education on working memory of elementary school students. Journal of School Psychology, 7(1), 83-101. (Persian).
Quach, D. Mano, K. E. J. & Alexander, K. (2016). A randomized controlled trial examining the effect of mindfulness meditation on working memory capacity in adolescents. Journal of Adolescent Health, 58(5), 489-496.
Rubinsten, O. & Henik, A. (2006). Double dissociation of functions in developmental dyslexia and dyscalculia. Journal of Educational Psychology, 98(4), 854.
Ruocco, A. C. & Wonders, E. (2013). Delineating the contributions of sustained attention and working memory to individual differences in mindfulness. Personality and Individual Differences, 54(2), 226-230.
Salmoirago-Blotcher, E. DeCosta, J. Harris, K. Breault, C. Dunsiger, S. Santos, C. & Snyder, P. (2018). Exploring synergistic effects of aerobic exercise and mindfulness training on cognitive function in older adults: Protocol for a pilot randomized controlled trial. Medicine, 97(21).
Sadri Damirchi, E. & Cheraghian, H. (2017). Modeling of mindfulness and quality of sleep by the mediation of psychological well-being in high school students. Journal of School Psychology, 6(2), 100-123. (Persian).
Sheykholeslami, A. (2017). The effectiveness of cognitive and meta-cognitive learning strategy training on academic procrastination of students with low academic achievement. Journal of School Psychology, 6(3), 65-84. (Persian).
Scanlon, D. (2013). Specific learning disability and its newest definition: Which is comprehensive? And which is insufficient? Journal of learning disabilities, 46(1), 26-33.
Shapiro, S. L. Carlson, L. E. Astin, J. A. & Freedman, B. (2006). Mechanisms of mindfulness. Journal of clinical psychology, 62(3), 373-386.
Siegel, L. S. & Ryan, E. B. (1989). The development of working memory in normally achieving and subtypes of learning disabled children. Child development, 973-980.
Swanson, H. L. & Siegel, L. (2011). Learning disabilities as a working memory deficit. Experimental Psychology, 49(1), 5-28.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار