مرور سیستماتیک مطالعات مرتبط با کارکردهای اجرایی در کودکان نارساخوان در مطالعات ایرانی (1397-1380)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

2 کارشناسی ارشد روانشناسی کودکان استثنایی، گروه روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

3 استاد ممتاز گروه روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

اختلال نارساخوانی شایع‌ترین اختلال یادگیری است و شواهد نشان می‌دهد که اختلال در کارکردهای اجرایی در بروز علایم این اختلال نقش مهمی دارند. هدف این مطالعه ارائه تصویر روشنی از وضعیت کارکردهایی اجرایی در کودکان نارساخوان در مطالعات ایرانی است. این مطالعه از نوع مطالعات ثانویه است و با توجه به روش اجرا، مرور سیستماتیک تلقی می‌شود. جامعه آماری مطالعه حاضر کلیه مطالعاتی است که از جوانب مختلف به موضوع کارکردهای اجرایی کودکان نارساخوان در ایران پرداخته‌اند. در جستجوی اولیه، 234 مقاله یافت شد که با ارزشیابی صورت گرفته بر اساس ملاکهای ورود در نهایت12 مقاله وارد مطالعه شد. مطالعات بین سالهای 1380 تا 1397 منتشر شده و همچنین بسیاری از مقالات به مقایسه کارکردهای اجرایی و چگونگی عملکرد آنها در کودکان نارساخوان پرداخته بودند. بیش از نیمی از مقالات به بررسی مداخلات انجام گرفته بر روی کارکردهای اجرایی این کودکان پرداخته بودند. نتایج این مطالعات نشان‌دهنده این بود که بین کارکردهای اجرایی در کودکان نارساخوان و عادی تفاوت معنی‌داری وجود دارد، مرور سیستماتیک این مطالعات گویای این است که استفاده از روش‌های مداخله‌ای‌ متمرکز بر بهبود کارکردهای اجرایی می‌تواند به بهبود علائم و مشکلات کودکان نارساخوان کمک کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Systematic review of studies related to executive functions in children with dyslexia in the Iranian studies (2001-2018)

نویسندگان [English]

  • Sajjad Basharpoor 1
  • Elham Seif 2
  • Mohammad Narimani 3
1 Professor of psychology, Department of Psychology, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran
2 Master of Exceptional Child Psychology, Department of Psychology, Mohaghegh Ardabili University, Ardabil, Iran
3 Professor of Psychology, University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil, Iran
چکیده [English]

Dyslexia is the most common type of learning disorder and evidence shows that deficits in executive functions play a significant role in dyslexia symptoms. The purpose of this study was to provide a clear picture of the executive functions status in children with dyslexia in Iranian studies. This study was a type of secondary study and according to the method of implementation, a systematic review is considered. The statistical population of this study was comprised of all the studies that have investigated different aspects of executive functions of dyslexic children in Iran from different perspectives. In the initial search, 234 articles were found, which were reviewed and finally, 12 articles were included in the study basing the including criteria. Studies have been published from 1378 to 1396. Many articles have compared the executive function of normal and dyslexic children and More than half of the articles reviewed interventions on the executive functions of these children. Finally, the results showed that there was significant difference between the executive functions in children with dyslexic and normal. The systematic review of these studies showed that using the appropriate interventions focused to executive functions can help to improve the symptoms and problems of children with dyslexia.

کلیدواژه‌ها [English]

  • systematic review
  • executive functions
  • dyslexia
اصغری نکاح، س.م.، عابدی، ز. (1393). بررسی اثربخشی بازی درمانی مبتنی بر کارکردهای اجرایی بر بهبود بازداری پاسخ، برنامه ریزی و حافظه کاری در کودکان دارای اختلال نقص توجه/ بیش­فعالی. فصلنامه روانشناسی شناختی، 2 (1)،52-41.  http://jcp.khu.ac.ir/article-1-2005-fa.html
امانی، ا.، فدایی، ا.، توکلی، م.، شیری، ا.، شیری، و.( 1396). پژوهشی تحت عنوان مقایسه برنامه‌ریزی، توجه انتخابی و انعطاف پذیری  شناختی در دانش‌آموزان با و بدون اختلال یادگیری خاص(نارسا خواندن). مجله ناتوانی‌های یادگیری، 7(2)، 111-94. [DOI.10.22098/jld.2018.617]
امینایی، ف.، موسوی‌نسب، س.م. (1393). مقایسۀ کارکردهای اجرایی دانش‌­آموزان دارای اختلال خواندن با دانش‌آموزان عادی. فصلنامه تازه های علوم شناخت،16(3)، 60-54. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=226144
آهنگر قربانی، ز.، حسین خانزاده، ع.، خسروجاوید، م.، صادقی، ع. (1394). اثربخشی آموزش کارکردهای اجرایی بر مهارت‌های اجتماعی دانش‌آموزان نارساخوانی. فصلنامه افراد استثنایی، 5(19)، 183-163. [DOI: 10.22054/jpe.2015.1643]
بنیچ، ام. تی. و کامپتون، آر.جی. (2011). علوم اعصاب شناختی: ویراست سوم. ترجمه سجاد بشرپور و علی عیسی‌­زادگان (1395). اردبیل: انتشارات دانشگاه محقق اردبیلی.https://lib1.ut.ac.ir:8443/site/catalogue/908483
بیرامی، م. (1392). اثربخشی آموزش خود تنظیمی بر کارکردهای اجرایی و عملکرد خواندن دانش‌آموزان نارساخوان. فصلنامه پژوهش‌های نوین روانشناختی، 29(8)، 71-48.  https://psychologyj.tabrizu.ac.ir/article_4274.html?lang=fa
توکلی، م.، خوارزمی رحیم آبادی، ر.ا. (1394). بررسی آموزش کارکردهای اجرایی باعث بهبود سرعت خواندن نارساخوان پایه دوم. سومین همایش ملی راهکارهای توسعه و ترویج علوم تربیتی روانشاسی، مشاوره و آموزش در ایران. https://civilica.com/doc/594797/
جانه، م.، ابراهیمی‌­قوام، ص.، و علیزاده، ح. (1391). بررسی کارکردهای اجرایی استدلال، برنامه ریزی ـ سازماندهی و حافظـة کاری در دانش‌­آموزان با و بدون اختلال ریاضی در مقطع ابتدایی استان تهران. روانشناسی افراد استثنایی، 5(2)، 22-42. https://jpe.atu.ac.ir/article_2134_08fc2378407b288c5900f67fa8eeb009.pdf
جوانمرد، غ.، اسداللهی فام، ش. (1396). مقایسه کارکردهای اجرایی کودکان مبتلاء به ناتوانی یادگیری ریاضیات با کودکان دارای ناتوانی خواندن، نوشتن و عادی. فصلنامه علمی  پژوهشی عصب روانشناسی، 3(3)، 50-39.http://clpsy.journals.pnu.ac.ir/article_4350.html
علیزاده، ح. (1385). رابطه کارکردهای اجرایی عصب روانشناختی با اختلال‌های رشدی. تازهای علوم شناختی، 8(4)، 70- 57.
قمری گیوی، ح.، نریمانی، م.، محمودی، ه. (1390). اثر بخشی نرم افزار پیشبرد شناختی بر کارکرد های اجرایی، بازداری پاسخ و حافظه کاری کودکان دچار نارساخوانی و نقص توجه/ بیش فعالی، مجله ناتوانی‌های یادگیری، 1(2)، 115-  98. [DOI. jld-1-2-91-1-6]
کریمی زاد سمعی، س.، پورعباس وفا، ه. (1395). اثر بخشی بازی درمانی شناختی –رفتاری بر کارکرد های اجرایی کودکان نارساخوان. سومین کنفرانس بین المللی پژوهش‌های نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی؛ باتومی گرجستان. https://civilica.com/doc/549513
گنجی، م. (1392). آسیب شناسی روانی براساس 5-DSM. تهران: نشر ساوالان. https://www.adinehbook.com/gp/product/9647609791
میرمهدی، س.ر.،  علیزاده، ح.، و سیف نراقی، م. (1387). تأثیر آموزش کارکردهای اجرایی بر عملکرد ریاضیات و خواندن دانش‌آموزان دبستانی با ناتوانی‌های یادگیری ویژه. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 9(1)، 12-1. http://dorl.net/dor/20.1001.1.16826612.1388.9.1.1.5
نریمانی، م.، ابوالقاسمی، ع.، ایل بیگی، ر. (1396). اثربخشی آموزش خود تعلیمی کلامی بر کارکردهای اجرایی و هماهنگی دیداری حرکتی دانش آموزان نارساخوان. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 7(2)، 93-72. [DOI. 10.22098/jld.2018.616]  
نظری، ز.، جباری فر، ت.، برزگر بفرویی، ک. (1395). اثربخشی آموزش خودگردانی یادگیری بر کارکردهای اجرایی دانش‌آموزان نارساخوان. فصلنامه روانشناسی افراد استثنایی، 6(24)، 203-118.[DOI.10.22054/jpe.2017.7534]
وطن خواه محمد­آبادی، م.، کافی، م.، ابوالقاسمی، ع.، و شاکرنیا، ا. (1400). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌­آگاهی با تعامل شاخص توده بدنی بر کنترل وزن، کارکردهای اجرایی و تنظیم هیجان دانش­‌آموزان نوجوان. مجله روانشناسی مدرسه، 10(2)، 180-203. [DOI:10.22098/jsp.2021.1229]
References
Ahangarghorbani, Z., Hosein khanzade, A., khosrojavid, M., & Sadeghi, A. (2015). Effectiveness of Executive Function Training on Social Skills in Students with Dyslexia. Psychology of Exceptional Individuals, 5(19), 163-183. (In Persian). [DOI: 10.22054/jpe.2015.1643]
Alizadeh, H. (2007). Neurocognitive Executive Functions and Their Relationship with Developmental Disorders. Advances in Cognitive Science, 8(4), 57-70. (In Persian). http://icssjournal.ir/article-1-269-fa.html
Amani, E., Fadaei, E., Tavakoli, M., Shiri, E., & Shiri, V. (2018). Comparison among children with specific learning disorder (SLD) and typically children on measures of planning, selective attention and cognitive flexibility. Journal of Learning disabilities, 7(2), 94-11. (In Persian) [DOI: 10.22098/jld.2018.617]
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: DSM-5, (5thed). Arlington: American Psychiatric. https://www.psychiatry.org/psychiatrists/practice/dsm
Aminaee, F., & Mousavi-Nasab, S.M.H. (2014). The comparison of executive functions in students with and without reading disorder. Advances in Cognitive Science, 16(3), 54-60. (In Persian) https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=226144
AsgariNekah, S. M., & Abedi, Z. (2014). The Effectiveness of Executive Functions based Play Therapy on improving Response Inhibition, planning and working memory in children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Journal of Cognitive Psychology, 2(1), 41-52. (In Persian). http://jcp.khu.ac.ir/article-1-2005-fa.html
Baker, S. F., & Ireland, J. L. (2007). The link between dyslexic traits, executive functioning, impulsivity and social self-esteem among an offender and nonoffender sample .International journal of law and psychology, 30, 492-503. [DOI: 10.1016/j.ijlp.2007.09.010]
Banich, M.T., & Compton, R. J. (2011). Cognitive Neuroscience: Third Edition. Translated by Sajjad Basharpoor and Ali Issazadegan (2016). Ardabil: Publication of University of Mohaghegh Ardabili. (In Persian)  https://lib1.ut.ac.ir:8443/site/catalogue/908483
Beyrami, M. (2013). Effectiveness of Self-Regulation Training on Improvement of and Executive Functions Reading Performance in Dyslexic. Journal of Modern Psychological Researches, 8(29), 48-71. (In Persian). https://psychologyj.tabrizu.ac.ir/article_4274.html?lang=fa
Blair, C., Zelazo, D., & Greenberg, M. (2005). Measurment of Executive Functions in Early childhood. Developmental Neuropsychology, 28(2), 561-571. [DOI: 10.1207/s15326942dn2802_1]
Borella, E., Carretti, B., & Pelegrina, S. (2010). The specific role of inhibition in reading comprehension in good and poor cpmprehenders. Journal of learning disabilities, 43(6), 541-552. [DOI: 10.1177/0022219410371676]
Brosnan, M., Demetre, J., Hamill, S., Robson, K., Shepherd, H., & Cody, G. (2002). Executive functioning in adults and children with developmental dyslexia. Neuropsychologia, 40(12), 2144–2155. [DOI: 10.1016/s0028-3932(02)00046-5]
Burns, S. S., Matthew, K., & Sullivan, A. L. (2012). Examining an Executive Function Rating Scale as a Predictor of Achievement in Children at Risk for Behavior Problems. School Psychology Quarterly, 27(4), 236-246. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/spq0000012
Catts, H.W., Gillespie, M., Leonard, L.B., Kail, R.V., & Miller, C.A. (2002). The Role of Speed of Processing, Rapid Naming, and Phonological Awareness in Reading Achievement, Journal of Learning Disabilities, 35, 509-523. [DOI:10.1177/00222194020350060301]
Dawsan, S., & Gaure, T. (2004). Effect of play therapy on Attentional and executive function behaviors in children with poor working memory. Learning and Individual Diferenes, 18(2), 214-223. [DOI:10.1016/j.lindif.2007.10.003]
Diamond, A. (2000). Preschool children, performance in cognitive functions. Journal of Developmental Neuropsychology, 28(2), 689-729. [DOI:10.1207/s15326942dn2802_7]
Ganji, M. (2013). Psychosocial pathology based on 5-DSM. Tehran: Salovan Publishing. (In Persian). https://www.adinehbook.com/gp/product/9647609791
Ghamari Givi1, H., Narimani, M., Mahmoodi, H. (2012). The effectiveness of cognition-promoting software on executive functions, response inhibition and working memory of childern with dyslexia and attention dificit/ hyperactivity. Journal of Learning disabilities, 1(2), 57-70. (In Persian) [DOI. jld-1-2-91-1-6]
Goldstein, S. & Naglieri, J. A. (2014). Handbook of Executive Functioning. Springer, New York: Heidelberg Dordrecht London. https://dl.uswr.ac.ir/bitstream/Hannan/138464/1/9781461481058.pdf
Janeh, M., Ebrahimi Ghavam, S., Alizadeh, H. (2012). Investigating the executive functions of reasoning, planning-organizing and working memory in students with and without mathematical disorders in elementary school in Tehran province. Psychology of Exceptional People, 2 (5), 21-42. (In Persian) https://jpe.atu.ac.ir/article_2134_08fc2378407b288c5900f67fa8eeb009.pdf
Javanmard, G., & Asadollahifam, S. H. (2017). Comparison of Executive Functions of Mathematical Learning Disabled Children with Reading, Writing Learning Disabled and Normal Children. Journal of Neuropsychology, 3(10), 39-50. (In Persian) http://clpsy.journals.pnu.ac.ir/article_4350.html
Kane, M. J., & Engle, R. W. (2000). Working memory capacity, proactive interference, and divided attention: Limits on long-term memory retrieval. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition, 26, 333-358. [DOI10.1037//0278-7393.26.2.336]
Karimzad, S., & Pourabbas, V, H. (2016). The Effectiveness of Cognitive-behavioral therapy game on the Executive Function of Dyslexic Children. 3rd International Conference on Modern Research in Management, Economics & Humanities; Batumi Georgia. (In Persian) https://civilica.com/doc/549513
Kirby, J. R., Georgiou, G. K., Martinussen, R., & Parrila, R. (2010). Naming Speed and Reading: from Prediction to Instruction, Reading Research Quarterly, 45, 341-362. https://psycnet.apa.org/doi/10.1598/RRQ.45.3.4
Latzman, R. D., Elkovitch, N., Young, J., & Clark, L. A. (2010). The contribution of executive functioning to academic achievement among male adolescents. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 32(4), 455-462. https://psycnet.apa.org/doi/10.1080/13803390903164363
McCann, R. S., Remington, R. W., & Van Selst, M. (2000). A Fual-task Investigation of Automaticity in Visual Word Processing, Journal of Experimental Psychology: Human Perception and Performance, 26, 1352–1370. https://psycnet.apa.org/doi/10.1037/0096-1523.26.4.1352
Mirmehdi, S. M., Alizadeh, H., & Seif Naraghi, M. (2009). The Impact of Training Executive Functions on Mathematics and Reading Performance in Primary students with Specific Learning Disabilities. Research on Exceptional Children, 9(1), 1-12. (In Persian) http://dorl.net/dor/20.1001.1.16826612.1388.9.1.1.5
Miyaguchi, K., Shirataki, S., & Maeda, K. (2012). A study of executive functions in delinquents with developmental disabilities within a Japanese Reformatory, Kobe, 58, 1 - 11. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22972024/
Miyake, A., Friedman, N. P., Emerson, M. J., Witzki, A. H., & Howerter, A. (2000). The unity and diversity of executive functions and their contributions to complex “frontal lobe” tasks: A latent variable analysis. Cognitive Psychology, 41, 49–100. [DOI10.1006/cogp.1999.0734]
Narimani, M., Abolghasemi, A., & Ilbeigy, R. (2018). The effectiveness of verbal self-instruction training on executive functions and visual motor coordination in children with dyslexia. Journal of Learning disabilities, 2(7), 72-93. (In Persian) [DOI: 10.22098/jld.2018.616]
Nazari, Z., & Barzegar, K. (2017). The effectiveness of self-regulated learning education on Executive functions of dyslexic students. Psychology of Exceptional Individuals, 6(24), 181-203. (In Persian) [DOI: 10.22054/jpe.2017.7534]
Oga, C., & Haron, F. (2012). Life experiences of individuals living with dyslexia in malaysia: A phenomenological study. Procedia– Social and Behavioral Sciences, 4, 1129–1133. [DOI.10.1016/j.sbspro.2012.05.261]
Peterson, R. L., & Pennington, B. F. (2012). Developmental dyslexia. The Lancet, 379, 1997e2007.rehabilitation on reading ability of dyslexic children. Journal of Rehabilitation Medicine, 3 (1), 32-41. [DOI:10.1016/S0140-6736(12)60198-6]
Reiter, A., Tucha, D. & Lange, K. (2004). Executive Function in Children with Dyslexia. Journal of Department of Experimental Psychology, 11, 116-131. [DOI:10.1002/dys.289]
Seidman, L. (2006). Neuropsychological functioning in people with ADHD across the life span. Clinical Psychology Review, 26 (4), 466–85. [DOI:10.1016/j.cpr.2006.01.004]
Shaywitz, S. E., & Shaywitz, B. A. (2008). Paying Attention to Reading: The Neurobiology. Development and Psychopathology, 20, 1329–1349. [DOI:10.1017/S0954579408000631]
Shulman, K., Feinstein, A. (2004). Quick Cognitive Screening for Clinicians. London: J Neurol Neurosurg Psychiatry. [DOI:10.3109/9780203427170]
Swanson, L., & Jerman, O. (2007). The influence of working memory on reading growth in subgroups of children with reading disabilities. Journal of Experimental Child Psychology, 96(4), 249-83. [DOI:10.1016/j.jecp.2006.12.004]
Tavakoli, M., Kharazmi, R., & Abadi, R. (2015). An examination of executive function training improves the reading speed of the Second grade students with dyslexic. Third National Conference on Strategies for the Development and Promotion of Educational Sciences in Psychology, Consulting and Education. Tehran, Iran. (In Persian). https://civilica.com/doc/594797/
U.S. Department of Education. (2005). Data Tables for OSEP State Reported Data, http://Ideadata.org
Valera, E., & Seidman, L., (2006). Neurobiology of attention deficit/ hyperactivity disorder in preschoolers. Infants and Young Children, 19(2), 94-108.  [DOI: 10.1097/00001163-200604000-00003]
VanDer Sluis, S., DeJong, P. F., & Van der Leij, A. (2004). Inhibition and Switching in Children with Learning Deficits in Arithmetic and Reading, Journal of Experimental Child Psychology, 87, 239-266. [DOI:10.1016/j.jecp.2003.12.002]
Vatankhah, M. D., Kafi, M., Abolghasemi, A., & Shakerni, I. (2021). The effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy with interaction of body mass index on weight control, executive functions and emotion regulation in adolescent students. Journal of school psychology, 10(2), 204-213. [DOI: 10.22098/jsp.2021.1229]
Zelazo, P. D., Müller, U., Frye, D., Marcovitch, S., Argitis, G., Boseovski, J., Chiang, J. K., Hongwanishkul, D., Schuster, B. V., & Sutherland, A. (2003). The development of executive function in early childhood. Monographs of the Society for Research in Child Development, 68(3), vii–137.  [DOI: 10.1111/j.0037-976x.2003.00260.x]