طراحی برنامه مداخله‌ای توجه متمرکز و تقسیم‌شده و بررسی اثربخشی آن بر هوشبهر حافظه فعال در کودکان مبتلا به اختلال یادگیری خاص

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته روان شناسی بالینی/ دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین

2 استادیار گروه روان‌شناسی، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر برنامه مداخله‌ای آموزش توجه متمرکز و تقسیم‌شده بر هوشبهر حافظه فعال کودکان مبتلا به اختلال یادگیری خاص انجام شده است. روش پژوهش حاضر از نوع آزمایشی با طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری همراه با گروه کنترل بود. تعداد 16 دانش‌آموز پسر و دختر 9-6 سال (8 نفر گروه آزمایشی و 8 نفر گروه گواه) تحت درمان در یکی از مدارس استثنایی ویژه اختلالات یادگیری شهر تهران به صورت تصادفی ساده انتخاب شدند و با استفاده از مقیاس حافظه فعال از نسخه چهارم مقیاس‌های هوش وکسلر کودکان مورد پیش‌آزمون قرار گرفتند. پس از اجرای 8 جلسه‌ی ‌40-30 دقیقه‌ای آموزش توجه متمرکز و تقسیم‌شده به صورت فردی روی گروه آزمایشی، از هر 16 نفر پس‌آزمون گرفته شد و پس از گذشت زمان به مدت یک ماه و نیم، پیگیری صورت گرفت. برای تحلیل داده‌ها از روش آمیخته (Split Plot) استفاده شد. نتایج نشان داد که بین دو گروه آزمایش و کنترل در افزایش هوشبهر حافظه فعال تفاوت معناداری وجود دارد (001/0>P). بنابراین برنامه مداخله‌ای طراحی شده مبتنی بر آموزش توجه متمرکز و تقسیم‌شده باعث افزایش هوشبهر حافظه فعال در کودکان مبتلا به اختلال یادگیری خاص می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Developing intervention program focused and divided attention and investigating its effectiveness on working memory IQ in children with specific learning disorder

نویسندگان [English]

  • R Boustanzar 1
  • S Rezayi 2
1 Corresponding Author: M.A of clinical psychology, Islamic Azad University, Qazvin Branch
2 Assistant Professor in Psychology, Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

This study has been done for the purpose of developing an intervention program focused and divided attention and study of its effectiveness on performance of working memory IQ in children with specific learning disorder. The study was experimental with pre-test, post-test and a control group. A total of 16 boys and girls at age of 6-9 years old (8 people in the experimental group and 8 people in the control group) who were treated in one of the exceptional schools for learning disorders in Tehran, were randomly selected and the Working Memory Index of Wechsler Intelligence Scale for Children‌-‌ Fourth Edition (Wechsler, 2003) were used as the pre-test. After running 8 individual focused and divided attention training sessions of 30-40 minutes on the experimental group, all of the 16 people were post-tested and after a time period of one month and a half, follow up was done. The data were analyzed whit Split Plot method. The results showed that between the experimental and control groups, there were significant differences in increasing working memory IQ (P<0.001). Thus, developing intervention program focused and divided attention resulted in increased working memory IQ in children with specific learning disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Focused attention
  • divided attention
  • working memory IQ
  • specific learning disorder

مراجع

افروز، غلامعلی؛ کامکاری، کامبیز؛ شکرزاده، شهره و حلت، احمد (1393). راهنمای اجرا، نمره گذاری و تفسیر مقیاس‌های هوش وکسلر کودکان- نسخه چهارم. اول، تهران: علم استادان.
انجمن روان‌پزشکی آمریکا (2013). راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ویراست پنجم. سید محمدی، یحیی (1393)، سوم، تهران: روان.
استرنبرگ، رابرت (2006). روان‌شناسی‌شناختی. خرازی، کمال؛ حجازی، الهه(1387)، اول، تهران: سمت.
جعفریان نمینی، فریبا؛ کرمی نوری، رضا و یوسفی لویه، مجید (1381). تأثیر توجه متمرکز و تقسیم‌شده بر حافظه کلامی وعملی دانش‌آموزان نارساخوان وعادی. تازه‌هایعلومشناختی، 4(1)، 30-25
چوپان زیده، رؤیا؛ عابدی، احمد و پیروززیجردی، معصومه (1392). بررسی اثربخشی آموزش توجه براساس برنامه‌ی فلچر برعملکرد خواندن دانش‌آموزان دختر نارساخوان. مجله‌یناتوانی‌های یادگیری، 4(4) ، 48-36
رضایی، سعید (1393). شناخت اجتماعی و اختلال اتیسم. اول، تهران: آوای نور.
سادوک، بنجامین؛ سادوک، ویرجینیا و روئیز، پدرو (2015). خلاصه روان‌پزشکی کاپلان و سادوک بر اساس DSM-5جلد سوم. گنجی، مهدی (1394)، اول، تهران: ساوالان.
سیان سیلو، آنا و استنبرگ، رابرت (2004). نظریه ها، اندازه گیری و آموزش هوش. امیری مجد، مجتبی؛ فرامرزی، سالار (1390)، دوم، اصفهان: جهاد دانشگاهی.
شریفی، علی اکبر؛ زارع، حسین و حیدری، میترا (1391). مقایسه حافظه فعال بین دانش‌آموزان نارساخوان و دانش‌آموزان عادی. مجله‌ی ناتوانی‌های یادگیری، 2(3)، 17-6
صادقی، احمد؛ ربیعی، محمد و عابدی، محمد رضا (1390). رواسازی و اعتباریابی چهارمین ویرایش مقیاس هوش وکسلر کودکان. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 7(28) ، 386-377
عابدی، احمد؛ پیروز‌‌ ‌زیجردی، معصومه؛ یارمحمدیان، احمد (1391). اثربخشی آموزش توجه بر عملکرد ریاضی دانش‌آموزان با ناتوانی یادگیری ریاضی. مجله‌یناتوانی‌هاییادگیری، 2(1)، 106-92
عمادی فر، فرناز و گرجی، یوسف (1394). اثربخشی آموزش توجه بر توجه متمرکز و پراکنده دانش‌آموزان دختر دارای اضطراب امتحان مقطع متوسطه دوره اول شهر اصفهان. نخستین کنگره بین المللی جامع روانشناسی ایران، تهران: مرکز همایشهای توسعه ایران.
قمری گیوی، حسین؛ نریمانی، محمد و محمودی، هیوا (1391). اثر بخشی نرم افزار پیشبرد شناختی بر کارکردهای اجرایی، بازداری پاسخ و حافظه کاری کودکان دچار نارساخوانی و نقص توجه/ بیش فعالی. مجله‌یناتوانی‌هاییادگیری، 1(2)، 115-98
کسائیان، کوثر؛ کیامنش، علیرضا و بهرامی، هادی (1392). مقایسه‌ی عملکرد حافظه‌ی فعال و نگهداری توجه دانش‌آموزان با و بدون ناتوانی‌های یادگیری. مجله‌یناتوانی‌هاییادگیری، 3(4)، 123-112
کرمی نوری، رضا (1384). روان‌شناسی حافظه و یادگیری: با رویکردی شناختی. اول، تهران، سمت
کریمی، سمیه و عسکری، سعید (1392). اثربخشی آموزش راهبردهای حافظه‌ی فعال بر بهبود عملکرد خواندن دانش‌آموزان نارساخوان. مجله‌یناتوانی‌هاییادگیری، 3(1)، 90-79
گنجی، مهدی و گنجی، حمزه (1392). آسیب‌شناسی روانی بر اساس DSM-5 جلد دوم. سوم، تهران: ساوالان.
معظمی گودرزی، سعیده؛ فرخی، نورعلی؛ گودرزی، کورش و نظری، ملیکا (1394). اثربخشی تقویت حافظه‌ی فعال با استفاده از رایانه بر عملکرد خواندن و درک مطلب دانش‌آموزان نارساخوان. مجله‌ی ناتوانی‌هاییادگیری، 5(3)، 121-108
مفتخری حاجی میرزایی، شیوا؛ اسدزاده، حسن و کریمی، یوسف (1390). اثر آموزش راهبردهای یادگیری‏ (شناختی و فراشناختی) بر عملکرد حافظه‌ فعال دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه شهر تهران. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 6(18)، 130-104.
نظری، محمد علی؛ جنگی، شهلا و شیرآبادی، علی اکبر (1392). مقایسه‌ی توجه متمرکز در کودکان دچار ناتوانی‌های یادگیری و عادی. مجله روانشناسی بالینی، 5(4)، 27- 17.
نوری زاده، نرگس؛ میکاییلی منیع، فرزانه؛ رستمی، رضا و صادقی، وحید (1391). اثربخشی نوروفیدبک بر اختلال یادگیری همراه با اختلال نقص توجه/بیش فعالی. مجله‌ی ناتوانی‌های یادگیری، 2(2)، 158-123.
Abedi, A., Pirooz Zijerdi, M. & Yarmohammadian, A. (2012). The effectivness of training attention on mathematical performance of students with mathematics learning disability. Journal of Learning Disabilities, 2(1), 92-106. (Persian).
Afrouz, Gh., Kamkary, K., Shokrzade Sh. & Hellat, A. (2014). WISC-IV. Tehran, Elme Ostadan Publication. (Persian).
America Psychiatric Association (2013). Translated by Seyed Mohammadi, y. (2015). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (Fifth Edition) DSM-5. Tehran, Ravan Publication. (Persian).
Awh E., Vogel & EK., Oh Sh. (2006). Interactions between attention and working memory, Neuroscience. 139(1). 201-8.   
Chupan Zideh, R., Abedi, A. & Pirooz Zijerdi, M. (2014). The effectiveness of training attention based on fletcher’s program on the reading performance of female student with dyslexia. Journal of Learning Disabilities, 4(4), 36-48. (Persian).
Cianciolo, A. & Sternberg, R. (2004). Translated by Amirimajd, M., Salar, F. (2011). Intelligence a brief history. Isfahan, Jahad Daneshgahi Publication. (Persian).
Melara, R. D., Tong, Y. Rao, A. (2012). Control of working memory: Effects of attention training on target recognition and distractor salience in an auditory selection task. Brain Research. 14(30), 68-77
Emadifar, F. & Gorgi, y. (2016). The effectiveness of attention training on focused and divided attention in high school female students the first year with test anxiety in Isfahan. The First International Congress of Psychology in Iran. Tehran, Conference Center of Iran. (Persian).
Esternberg, R. (2006). Translated by Kharazi, K. & Hejazi, E. (2009). cognitive psychology. Tehran, Samt Publication. (Persian).
Ganji, M. & Ganji, H. (2014). Abnormal Psychology based on DSM-5. Tehran, Savalan Publication. (Persian).
Gazzaley, A. & C. Nobre, A. (2012). Top-down modulation bridging selective attention and working memory. Trends in Cognitive Sciences. 16(2). 129–135
Ghamari Givi, H., Narimani, M. & Mahmoodi, H. (2012). The effectiveness of cognition-promoting software on executive functions, response inhibition and working memory of children with dyslexia and attention dificit/ hyperactivity. Journal of Learning Disabilities, 1(2), 98-115. (Persian).
Jafariyan Namini, F., Karami Nouri, R. & Yusefi Luye, M. (2002). The effectiveness of Focused and Divided attention on verbal and practical memory in students with dyslexia and normal. Journal of Cognitive Science, 4(1), 25-30. (Persian).
Karami Noori, R. (2005). Psychology of Memory and Learning: A Cognitive Approach. Tehran, Samt Publication. (persian).
Karimi, S. & Askari, S. (2013). The effectiveness of working memory strategies training on improvement of reading performance in students with dyslexia. Journal of Learning Disabilities, 3(1), 79-90. (persian).
Kasaeian, K., Kiamanesh, A. & Bahrami, H. (2013). A comparison of active memory performance and sustained attention among students with and without learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 3(4), 112-123. (Persian).
Maehler, C., Schuchardt, K. (2011). Working Memory in children with Learning disabilities: Rethinking the criteria of discrepancy. International Journal of disability, Development and Education, 58(1), 5-17.
Maehler, C. & Schuchardt, K. (2016). The importance of working memory for school achievement in primary school children with intellectual or learning disabilities. Research in Developmental Disabilities. 58, 1-8
Maehler, C. & Schuchardt, K. (2016). Working memory in children with specific learning disorders and/or attention deficits. Learning and Individual Differences. 49, 341-347
 Moazami Goudarzi, S., Farokhi, N., Goudarzi, K., Nazari, M. (2015). The effectiveness of Strengthen working memory by using computer on the performance of the reading and comprehension in students with dyslexia. Journal of Learning Disabilities, 5(3), 108-121. (persian).
Moftakhari Haji Mirzayee, Sh., Asadzade, H., Karimi, Y. (2011). The effect of learning strategies (cognition and metacognition) training on working memory performance in high school female students in Tehran. Quarterly Journal of Educational Psychology, 6(18), 104-130. (Persian).
Nazari, M.A., Jangi, Sh., Shirabadi, A.A. (2014). Comparison of Sustained Attention in Children with Learning Disabilities and Normal Children. Journal of Clinical Psychology, 5(4), 17-27. (Persian).
Nebel, K., Wiese, H., Stude, P., Greiff, A., Diener, H. & Keidel, M. (2005).On the neural basis of focused and divided attention. Original Research Article. 25(3). 760-776
Noorizade, N., Mikaeeli Mani, F., Rostami, R., Sadeghi, V. (2013). The effectiveness ofneurofeedback on learning disorder with attention deficit / hyperactivity. Journal of Learning Disabilities, 2(2), 123-158. (Persian).
Rezayi, S. (2014). Social Cognition and Autism Disorder. Tehran, Avaye Nour Publication. (Persian).
Sadeghi, A., Rabiee, M., Abedi, M.R. (2011). Validation and Reliability of the Wechsler Intelligence Scale for Children- IV. Developmental Psychology: Iranian Psychologists, 7(28), 377-386. (Persian).
Sadock, B., Sadock, V., Ruiz, P. (2015). Translated by Ganji, M. (2016). Kaplan and Sadocks Summary of Psychiatry based on DSM-5, third volume. Tehran, Savalan Publication. (Persian).
Saklofske, Donald H. Weiss, Lawrence G. Breaux, Kristina. Beal, A. Lynne. (2016). Chapter 8 - WISC- V and the Evolving Role of Intelligence Testing in the Assessment of Learning Disabilities. WISC-V Assessment and Interpretation. 237-268
Sharifi, A., Zare, H., Heidari, M. (2013). Comparing working memory in dyslexic and normal students. Journal of Learning Disabilities, 2(3), 6-17. (Persian).
Shiran, A., Breznitz, Z. (2011), The effect of cognitive training on recall range and speed of information processing in the working memory of dyslexic and skilled readers, Journal of Neurolinguistics. 24(5). 524-537.
Sterr, A. M. (2004). Attention performance in young adults with learning disabilities. Learning and Individual Differences. 14(2). 125–133
Swanson, H. L. (2015). Chapter 10 - Intelligence, Working Memory, and Learning Disabilities. Cognition, Intelligence, and Achievement. 175-196
Fahmie, T. A., Iwata, B. A., Harper, J. M., Querim, A.C. (2013). Evaluation of the divided attention condition during functional analyses, J. Appl. Behav. Anal., 46, 1
Wang, T. & Huang, H. (2012).The Performance on a Computerized Attention Assessment System between Children with and without Learning Disabilities. Social and Behavioral Sciences. 64. 202-208
Wass, S.V. Scerif, G. Johnson, M.H. (2012). Training attentional control and working memory – Is younger, better?. Developmental Review. 32. 360-387
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار