اثربخشی آموزش گروهی راهبردهای مقابله‌ای مبتنی بر آموزه‌های اسلامی بر شادکامی و رضایت از زندگی والدین کودکان مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه روان شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

هدف:  این مطالعه با هدف بررسی تأثیر آموزش راهبردهای مقابله‌ای اسلامی بر میزان شادکامی و رضایت از زندگی والدین کودکان مبتلا به ناتوانی­های یادگیری در شهرستان اردبیل انجام گرفت.
روش‌ها: مطالعه حاضر یک مطالعه تجربی است. حجم نمونه 40 نفر بود که از بین والدین کودکان مبتلا به ناتوانی­های یادگیری شهرستان اردبیل در نظر گرفته شده و به طور تصادفی در دو گروه آزمایشی و کنترل قرار گرفتند. جهت گردآوری اطلاعات به صورت پیش­آزمون و پس­آزمون، از پرسشنامه­های شادکامی آکسفورد و مقیاس رضایت از زندگی (SWLS) استفاده شد. آموزش راهبردهای مقابله اسلامی به صورت گروهی، برای گروه آزمایش اجرا شد. بعد از جمع آورى داده­ها، نتایج توسط نرم افزار آمارى SPSS و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: نتایج حاصل از تحلیل داده‌ها نشان داد که آموزش راهبردهای مقابله‌ای با تأکید بر آموزه‌های اسلامی بر شادکامی و رضایت از زندگی والدین کودکان مبتلا به ناتوانی­های یادگیری موثر بوده است.
نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که آموزش راهبردهای مقابله‌ای با تأکید بر آموزه‌های اسلامی می‌تواند به عنوان یک روش کارآمد جهت بهبود عملکرد خانوادگی، افزایش رضایت از زندگی و شادکامی والدین دارای کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری مورد استفاده گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Group Training Coping Strategies Based on Islamic Teachings on Happiness and Life Satisfaction of Parents of Children with Learning Disabilities

نویسنده [English]

  • Parviz Porzoor
Assistant Professor of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology. University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil. Iran.
چکیده [English]

Research has shown that parents of children with learning disabilities have less resilience and hope. The aim of this study was to investigate the effectiveness of an intervention based on group training of coping skills based on Islamic teachings on the hope and resilience of mothers of children with special learning disabilities in Ardabil. The present study is an experimental study. The sample size was 40 people who were considered among the mothers of children with learning disabilities in Ardabil city and were randomly divided into experimental and control groups. Connor Resilience Questionnaire and Schneider et al.'s Hope Scale were used to collect pre-test and post-test data. The training of coping strategies based on Islamic teachings was carried out in groups for the experimental group. After data collection, the results were analyzed by SPSS statistical software using descriptive and inferential statistics. The results of data analysis showed that teaching coping strategies based on Islamic teachings has been effective in the hope and resilience of mothers of children with learning disabilities (P

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic coping skills
  • hope
  • resilience
  • mothers
  • special learning disorder
آقاجانی، م.ج.، حسین خانزاده، ع.، اکبری، ب.، میر ارض گر، م. (1396). اثربخشی آموزش مثبت‌نگری اسلامی بر احساس خشم و رضایت از زندگی مادران کودکان با نیازهای ویژه . مجله مطالعات ناتوانی، 7، 32-۳۲. https://jdisabilstud.org/article-1-676-fa.html
اکبری، ت و مهرآور گیگلو، ش. (1400). رابطه امید، رضایت از زندگی و عزت نفس و سلامت روان با مقش واسطه ­ای شناخت، فراشناخت و انگیزه پیشرفت در دانش ­آموزان. فصلنامه روانشناسی مدرسه و آموزشگاه، 10(4)20-6. http://jsp.uma.ac.ir/article_1459_0c67f287204f8b454d6db97ea3ad1a8b.pdf
امیری مجد، م.، حسینی، ف و جعفری، ا. (1393). مقایسه‌ کیفیت زندگی و صمیمیت زناشویی والدین کودکان دارای سندرم داون، والدین کودکان دارای ناتوانی یادگیری و والدین کودکان عادی. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 4(1)، 55-38. http://jld.uma.ac.ir/article_216.html
بیانی، ع.، کوچکی،ع.م و گودرزی، ح. (1386). اعتبار و روایی مقیاس رضایت از زندگی. فصلنامه روانشناسی ایرانی، 11(3)، 265-259. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=67039
ریاحی، ف.، خواجه الدین، ن و ایزدی مزیدی، س. (1392). بررسی تاثیر آموزش مدیریت خلق منفی بر سلامت روان و افسردگی مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال اوتیسم. دو ماهنامه علمی پژوهشی جنتاشاپیر. 4(2)، 91-100.  https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=200972
زارع، ح و شهابی زاده، ف. (1394). نگرش و التزام عملی به نماز در تدوین مدل تعهد زناشویی زنان معلم شهر بیرجند با واسطه ­گری تاب آوری. زن و مطالعات خانواده، 27، 53-72.https://jwsf.tabriz.iau.ir/article_520825.html
حسین ثابت، ف. (1387)، اثربخشی آموزش صبر بر اضطراب، افسردگی و شادکامی. دو فصلنامه مطالعات اسلام و روان شناسی، 1 (2)، 34-45.
خرمایی، ف.، عباسی، م و رجبی، س. (1390). مقایسه کمال­گرایی و تعلل­ ورزی در مادران دانش ­آموزان با و بدون ناتوانی یادگیری، ناتوانی­ های یادگیری، 1(1)،77-60. http://jld.uma.ac.ir/article_90.html?lang=fa 
سلیمانی، س. (1398). اثربخشی آموزش مهارت ­های مقابله­ ای بر رضایت از زندگی و خود پنداره خانواده­ های معتادین تحت درمان مراکز ترک اعتیاد شهر تهران، اولین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در روانشناسی، مشاوره و علوم رفتاری، تهران. https://civilica.com/doc/913032/
فلاح، م.ح.، منگلی، ع و زارع، ف. (1391). بررسی تاثیر آموزش سبک مقابله ­ای اسلامی بر افزایش شادکامی والدین کودکان استثنایی. طلوع بهداشت، 11(2)، 75-82. http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-184-fa.html
فانی، ح.ا و فانی، م. (1394). رابطه بین تعارضات زناشویی والدین با رشد قضاوت اخلاقی و رضایت از زندگی دانش ­آموزان دختر. فصلنامه علمی_پژوهشی زن و جامعه، 6(24)، 75-59.http://jzvj.marvdasht.iau.ir/article_1736.html
کرمی، ج.، نجفی، ح.، احمدیان، ع.، عیدی بایگی، م و همکاران (1400). مقایسه سبک دلبستگی، شادکامی و اضطراب در دانش ­آموزان مصروع و غیر مصروع. روانشناسی مدرسه و آموزشگاه، 10(4)، 111-122. http://jsp.uma.ac.ir/article_1463_feb307c5739cfe06ab83777c9d8bd0fa.pdf
کاوه، م و کرامتی، ه. (1396). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر استرس والدینی، رضایت زناشویی و تاب‌آوری والدین کودکان مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری. ناتوانی ­های یادگیری، 6(3), 69-91. http://jld.uma.ac.ir/article_520.html?lang=fa
عابدی، م.ر، میرشاه‌جعفری، ا و لیاقتدار، م.ج (1385). هنجاریابی پرسشنامه شادکامی آکسفورد در دانشجویان دانشگاه‌های اصفهان. مجله روان پزشکی و روان شناسی بالینی ایران، 12(2)، 95-100.http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-1-fa.html
مقنی باشی، ا و اصغری­پور، ن. (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های مقابله‌ای بر افسردگی و بهزیستی روان‌شناختی نوجوانان دختر. افق دانش، ۲۱ (۴)، ۱۱۷-۱۲۲. http://imtj.gmu.ac.ir/article-1-2404-fa.html
میرهاشمی، م.، مصلحی جویباری، م و شریفی، ن. (1394). اثربخشی آموزش مهارت‌های مقابله­ ای با رویکرد شناختی رفتاری مثبت­ گرا بر شادکامی دانش ­آموزان متوسطه دارای مشکلات سازگاری. فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهشنامه تربیتی، 10(42), 54-71.https://edu.bojnourd.iau.ir/article_519906.html
میکائیلی، ن.، گنجی، م و طالبی جویباری، م. (1391). مقایسه تاب ­آوری رضایت زناشویی و سلامت عمومی در والدین با کودکان دارای ناتوانی یادگیری و عادی. مجله ناتوانی­ های یادگیری، 1 (1)، 34-50. http://jld.uma.ac.ir/article_115.html?lang=fa
نریمانی، م.، پرزور، پ و بشرپور، س. (1394). مقایسه تنظیم خلق منفی و بیانگری هیجانی در دانش­ آموزان با و بدون اختلال یادگیری خاص. فصلنامه پژوهش در نظام­ های آموزشی، 9(31)، 31-69. http://www.jiera.ir/article_49444.html
نریمانی، م و غفاری، م. (1394). نقش هوش اخلاقی و اجتماعی در پیش بینی تاب‌آوری و کیفیت زندگی والدین کودکان دارای ناتوانی یادگیری. مجله ناتوانی­ های یادگیری، 5(2)، 128-106.http://jld.uma.ac.ir/article_395.html?lang=fa
نریمانی، م.، پرزور، پ و بشرپور، س. (1394). مقایسه حساسیت بین فردی و تعادل عاطفی در دانش ­آموزان با و بدون اختلال یادگیری خاص. مجله ناتوانی­ های یادگیری، 5(1)، 141-125. http://jld.uma.ac.ir/article_367.html  
ولی‌زاده، ش.، داودی‌فر، آ.، بردی اوزونی دوجی، ر و اعلایی، ز. (1389). اثربخشی آموزش مهارت­ های مقابله بر سطح استرس و ناامیدی مادران کودکان کم‌توان‌ذهنی . فصلنامه کودکان استثنایی، ۱۰ (۳)، ۲۳۷-۲۴۴. http://joec.ir/article-1-263-fa.html
References
Abed, M. R., Mirshah Jafari, E., & Liaghatdar, M. J. (2006). Standardization of the Oxford Happiness Inventory in Students of Isfahan University. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology, 12 (2), 95-100. http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-1-fa.html

Akbari, T., & Mehravar Giglou, S. (2022). Hope, life satisfaction, self-esteem and mental health by cognition, metacognition and progress motivation in students. Journal of Psychology and institutions, 10(4), 6-20. http://jsp.uma.ac.ir/article_1459_0c67f287204f8b454d6db97ea3ad1a8b.pdf

American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5). American Psychiatric Pub. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3777342/

Amiri Majd, M., Hosseini, S. F., & Jafari, A. (2012). Comparing the Quality of Life and Marital Intimacy among Parents of Children with Down syndrome, Parents of Children with Learning Disabilities, and Parents of Normal Children. Journal of learning disabilities, 4(1), 38- 55. http://jld.uma.ac.ir/article_216.html
Aghajani, M. J, Hosain Khanzadeh, A., Akbari, B., Mirarzgar, M. S. (2017). The effect of the Islamic Positive Thinking Training on Anger Management and Life Satisfaction in Mothers of Exceptional children. MEJDS, 7, 32-32. https://jdisabilstud.org/article-1-676-fa.html
Ays, H. (1993). Child – family characteristics and coping patterns of Indonesian families with a mentally retarded child [Dissertation]. Catholic University of American, D. N. SC.
Argyle, M & Martin LU, L. (1990). The happiness extravers. Personality and individual difference. 77(20), 1011-1017. [DOI.org/10.1016/0191-8869 (90)90128-E]
Byrd, K. R., Lear, D., & Schwenka, S. (2000). Mysticism as a predictor of subjective well-being. International Journal for the Psychology of Religion, 10(4), 259–269. https://psycnet.apa.org/doi/10.1207/S15327582IJPR1004_04
Connor, K. M. (2010). Relationship between mental disorders and resiliency in parents with disabilities. The American Journal of Family Therapy, 56, 231-246
Clark, A. E., & Diener, E., Georgellis, Y., & Lucas, R. E. (2003). Lages and leads in life satisfaction: A Test of the Baseline Hypothesis. The Economic Journal, 118(529), 222-243.[DOI.org/10.1111/j.1468-0297.2008.02150.x]
Diener, E. D., Emmons, R., & Griffin, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of personality assessment, 1, 71-75. [DOI.org/10.1207/s15327752jpa4901_13]
Eisenhower, A. S., Baker, B, L., Blacher, J. (2005). Preschool children with intellectual disability, syndrome specificity, behavior problems, and maternal well-being. Journal of intellectual disability, 49, 657-671. [DOI.org/10.1111/j.1365-2788.2005.00699.x]
Fontana, A. M., Hyra, D., Godfrey, L., & Cermak, L. (1999). Impact of a peer-led stress inoculation training intervention on state anxiety and heart rate in college students. Journal of Applied Biobehavioral Research, 4(1), 45–63. https://psycnet.apa.org/doi/10.1111/j.1751-9861.1999.tb00054.x
Fallah, M., Mangoli, A., & Zareh, F. (2012). Examining the Effect of Teaching Religious Coping Style on Happiness of Parents. Journal of Toloo-e-Behdasht, 11 (2), 75-82. https://tbj.ssu.ac.ir/article-1-184-fa.html
Fani H., & Fani, M. (2016). The Relationship of Parents' Marital Conflicts with Students' Life Satisfaction and Moral Judgment Development, Woman & society, 6(24), 59-75. http://jzvj.marvdasht.iau.ir/article_1736.html
Gavidia- Payne, S., & Stoneman, Z. (2006). Marital adjustment in families of young children with disabilities. American Journal on mental retardation, 11(1), 1-14. [DOI.org/10.1352/0895-8017(2006)111%5b1:maifoy%5d2.0.co;2]
Karami, J., Najafi, H., Ahmadian, A., Eydi Baygi, M., Akbari Shayeh, Y., & et al, (2022). Attachment style, happiness and anxiety in students with epilepsy. Journal of Psychology and institutions, 10(4), 111-122. http://jsp.uma.ac.ir/article_1463_feb307c5739cfe06ab83777c9d8bd0fa.pdf
Kaveh, M., & Keramati, H. (2017). The impact of resilience fostering program on parenting stress, marital satisfaction and resiliency of children with learning disability. Journal of learning disability, 6(3), 69-91. http://jld.uma.ac.ir/article_520.html?lang=en
Khormaee, F., Abbasi, M., & Rajabi, S. (2012). A Comparison of Perfectionism and Procrastination in Mothers of Students with and Without Learning Disability. Journal of learning disability, 1(1), 60-77.http://jld.uma.ac.ir/article_90.html?lang=en
Karande, S., Mahajan, V, & Kulkarni, M. (2009). Recollections of learning disabled adolescents of their schooling experiences: a qualitative study. Indian J Med Sci, 63(6), 382-391. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19805917/
Freilich, R., & Shechtman, Z. (2010). The contribution of art therapy to the social, emotional, and academic Adjustment of children with learning disabilities.  The Arts in Psychotherapy, 7(3), 97–105. [DOI.org/10.1016%2Fj.aip.2010.02.003]
Gorsuch, R. L., & Smith, G. S. (1983). Attribution of responsibility to god: An introduction of religious beliefs and outcomes. Journal for the scientific study of religion, 22(4), 340-352.[DOI.org/10.2307/1385772]
Jain, M., & Purohit, P. (2006). Spiritual intelligence: A contemporary concern with regard to living status of the senior citizens. Journal of the Indian Academy of Applied psychology, 32 (3), 227- 233. https://www.researchgate.net/publication/266211677_Spiritual_Intelligence_A_Contemporary_Concern_with_Regard_to_Living_Status_of_the_Senior_Citizens
Lu, L. (2006). The transition to parenthood: Stress, resources, and gender differences in a Chinese society. Journal of community psychology, 34(4), 471-488. [DOI.org/10.1002/jcop.20110]
Murphy, N. A., Christian, B., Caplin, D. A., Young, P. C. (2007). The health of caregivers for children with disabilities: caregiver perspectives. Child Care Health Dev, 33(2), 180-7.[DOI.org/10.1111/j.1365-2214.2006.00644.x]
Maltby, J. (1999). Lewis CA. Day L. Religion orientation and psychologiCal well-being. British Journal of health psychology, 4(4), 363-378. https://psycnet.apa.org/doi/10.1348/135910799168704
Moghanibashi, E., & Asgharipour, N. (2015). Effectiveness of Coping Skills Training on Depression and Psychological Well-Being among Girl Adolescents. Intern Med Today, 21 (4), 117-122. http://imtj.gmu.ac.ir/article-1-2404-fa.html
Mirhashemi, M., Moslehi, M., & Sharife, N. (2016). The Effect of Teaching Coping Skills According To Cbt Based on Positive Psychology on Happiness of The Students with Adjustment Problems. Scientific Quarterly Educational Research Letter, 10(42), 51-74. https://edu.bojnourd.iau.ir/article_519906.html?lang=fa
Meikaeilei, N., Ganji, M., Talebi Joybari, M. (2012). A Comparison of Resiliency, Marital Satisfaction and Mental Health in Parents of Children with Learning Disabilities and Normal Children. Journal of learning disability, 2(1), 120-137.  http://jld.uma.ac.ir/article_115.html?lang=en
Narimani, M., & Ghaffari, M. (2016). The role of moral and social intelligence in predicting resiliency and quality of life in parents of children with learning disabilities. Journal of learning disability, 5(2), 106- 128.http://jld.uma.ac.ir/article_395.html
Narimani, M., Porzoor, S., & Basharpour, S. (2015). Comparison of interpersonal sensitivity and emotional balance in students with and without specific learning disorder. Journal of learning disability, 5(1), 125-141.http://jld.uma.ac.ir/article_367.html?lang=en
Narimani, M., Porzoor, S., & Basharpour, S. (2016). Comparison of negative mood and emotional expression in students with and without specific learning disorder. Journal of Research in Educational Science, 9(31), 69-90. http://www.jiera.ir/article_49444.html?lang=en
Nawijn, J., & Veenhoven, R. (2013). Happiness through leisure, Springer science-business media, Chapter 11, PP. 193-209. https://personal.eur.nl/veenhoven/Pub2010s/2013b-full.pdf
Piko, B. F., & C.Hamvai. (2010). Parent, school and peer related correlates of adolescents Life Satisfaction. Children and youth services review, 32(10), 1479-1482. https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/j.childyouth.2010.07.007
Penley, J. A., & Tomava, J. (2002).Associations among the big five, emotional responses, and coping with acute stress. Personality, and individual differences, 32, 1215-1228. [DOI.org/10.1016/S0191-8869%2801%2900087-3]
Pargament, K. I., Ensing, D. S., Falgout, K., Olsen, H., Reilly, B., Van Haitsma, K., &Warren, R. (1990). God help me: (I): Religious coping efforts as predictors of the outcomes to significant negative life events. American Journal of Community Psychology, 18, 793-824. https://link.springer.com/article/10.1007/BF00938065
Pavot, W., Diener, E. D. Colvin, C. R. & Sandvic, E. (1991).Further validation of the satisfaction with life scale: Evidence for the cross-method convergence of well-being measures. Journal of personality assessment, 57(1), 149-161.[DOI.org/10.1207/s15327752jpa5701_17]
Soleimani, S. (2019). The effectiveness of coping skills training on life satisfaction and self-concept of addicted families under treatment in addiction treatment centers in Tehran. The First International Conference on New Research in Psychology, Counseling and Behavioral Sciences. Tehran. Iran. https://civilica.com/doc/913032/
Tamra, J., & Nicola, S. (2002). Emotional intelligence and self-esteem, mediate between perceived early parental love and adult happiness. Journal of Applied psychology: Emotional intelligent, 2(2), 38-48. [DOI.org/10.7790/EJAP.V2I2.71]
Tonale, M. (2002). Differential preferences for happiness: Extraversion and trait-consistent Emotion Regulation. Journal of personality, 77(2), 448-470.[DOI.org/10.1111/j.1467-6494.2008.00554.x]
Valizadeh, S., Davoudi Far, A., Berdi Ozouni Davaji, R., & Alaee, Z. (2010). Effectiveness of Group Coping Skills Training on Reducing Stress and Hopelessness in Mothers of Children with Intellectual Disabilities. Journal of exceptional children, 10 (3), 237-244. http://joec.ir/article-1-263-fa.html
Wong, S. (2009). Effect of mindfulness-based stress reduction programme on pain and quality of life in chronic pain patients: a randomised controlled clinical trial: Hong Kong Med j, 6, 13-14.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19801710/
Riahi, F., Khajeddin, N., Izadi Mazidi, S. (2013). Effect of Negative Mood Management Training on Mental Health and Depression of Mothers with Autism Children. Jentashapir Journal of health research, 4(2), 91-99.https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=331848
Zare, H., & Shahabizadeh F. (2015). An Investigation of the Attitude and Practice of Prayer on the Marital Commitment on Female Teachers of Birjand with a Resiliency as Meditator. Woman & study of family, 7(27), 53-71. https://jwsf.tabriz.iau.ir/article_520825.html?lang=fa
Spilka, B., Sharer, P., Kirkpatrick, L. A. (1985). A general; attribution theory for the psychology of religion. Journal for the Scientific Study of Religion. 24, 1-20.[DOI.org/10.2307/1386272]